شناخت ریشه به عنوان نیمه پنهان گیاه از اهمیت ویژ های در شرایط دیم برخورداراست. گسترش مناسب آن یکی از عوامل تاثیرگذار در تولید گندم در شرایط محدودیت آب می باشد که به شدت تحت تاثیر عوامل محیطی از جمله مصرف کودهای نیتروژنی قرار می گیرد. به منظور مطالعه اثرات میزان و زمان مصرف کود اوره بر برخی ویژگی های موفولوژیک گندم دیم، آزمایشی در قالب طرح بلو کهای کامل تصادفی به صورت کرتهای دوبار خرد شده با زمان مصرف نیتروژن (کل نیتروژن در پائیز و تقسیط آن به صورت مصرف دوسوم نیتروژن در پائیز 60 و 90 ، همزمان با کشت ویک سوم دیگر در بهار به صورت سرک) در کرت اصلی، میزان نیتروژن (صفر، 30 ، کیلوگرم نیتروژن در هکتار) از منبع اوره در کرت فرعی و ژنوتیپ گندم دیم در کرت فرعی فرعی (آذر 2 1389 به اجرا - در سه تکرار در موسسه تحقیقات کشاورزی دیم (مراغه) در سال زراعی 90 (Cereal و 4 Cereal3 با حجم های مشخص از تمامی تیمارها تهیه و (GS در آمد. نمونه های ریشه در مرحله شروع ساقه رفتن ( 22 ویژگی های آن اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که مصرف نیتروژن توانست در مقایسه با تیمار شاهد (بدون مصرف نیتروژن) طول بوته، تعداد ریشه طوق های، وزن تر اندام هوایی، وزن تر ریشه، وزن خشک ریشه، حجم اندام هوایی، حجم کل ریشه و نسبت حجم ریشه به حجم خاک را به طور معنی داری افزایش دهد که این افزایش به صورت خطی تا آخرین سطح مصرف نیتروژن ادامه یافت. مصرف پائیزی نیتروژن طول ریشه بذری را در مقایسه با مصرف تقسیطی آن 11 درصد افزایش داد که این افزایش از لحاظ آماری در سطح احتمال 5 درصد معنی دار بود. همچنین زمان مصرف پائیزی نیتروژن توانست طول ریشه طوق های و کلئوپتیل را در ژنوتی پهای مورد مطالعه به صورت از لحاظ صفات مطلوب ریشه به دو ژنوتیپ دیگر Cereal تحت تاثیر قرار دهد. ژنوتیپ 4 (P≤ معن یداری ( 0.05 بر تری داشت. در مجموع بر اساس این آزمایش برای بهبود خصوصیات ریشه گندم دیم و در نتیجه افزایش کمی و کیفی عملکردآن توصیه می شود که کود نیتروژنی به میزان 60 کیلوگرم در هکتار در هنگام کشت پاییزه مصرف گردد.

کلمات کلیدی