بمنظور بررسی اثر مقادیر آبیاری بر خصوصیات رشدی، اجزای عملکرد و عملکرد دانه ارقام مختلف گیاه دانه روغنی کنجد (Sesamum indicum L.) آزمایشی در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در سال زراعی 90-1389 اجرا شد. آزمایش بصورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. سه مقدار آبیاری (2000، 3000 و 4000 متر مکعب در هکتار) و چهار رقم کنجد (داراب، سبزوار، کاشمر و کلات) به ترتیب به عنوان فاکتور اول و دوم مد نظر قرار گرفتند. صفات مورد بررسی شامل عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت، اجزای عملکرد (از جمله تعداد شاخه جانبی در بوته، تعداد کپسول در بوته، تعداد دانه در کپسول و وزن هزار دانه)، شاخص سطح برگ و وزن خشک کنجد بود. نتایج نشان داد که اثر مقدار آبیاری بر عملکرد بیولوژیکی، عملکرد دانه، تعداد شاخه جانبی در بوته، تعداد کپسول در بوته، تعداد دانه در کپسول و وزن 1000 دانه معنی دار (01/0≥p) بود. نوع رقم اثر معنی داری (05/0≥p) بر عملکرد بیولوژیکی، عملکرد دانه، تعداد شاخه جانبی در بوته، تعداد کپسول در بوته، تعداد دانه در کپسول و وزن 1000 دانه داشت. اثر متقابل مقدار آبیاری و رقم نیز بر عملکرد بیولوژیکی، عملکرد دانه و اجزای عملکرد کنجد معنی دار (01/0≥p) بود. بیشترین عملکرد بیولوژیکی و دانه به ترتیب با 0/1173 و 4/592 کیلوگرم در هکتار برای تیمار 4000 متر مکعب آب در هکتار و کمترین مقدار با 9/229 و 8/127 کیلوگرم در هکتار برای 2000 متر مکعب آب در هکتار مشاهده شد. افزایش مقدار آبیاری با بهبود رشد رویشی و سطح فتوسنتز کننده گیاهی باعث افزایش شاخص سطح برگ، فتوسنتز و در نتیجه افزایش عملکرد شد. بیشترین و کمترین عملکرد دانه به ترتیب با 9/491 و 8/442 کیلوگرم در هکتار برای رقم کلات و کاشمر حاصل شد. رابطه بین عملکرد و اجزای عملکرد مثبت و معنی دار (05/0≥p) بود و بالاترین ضریب همبستگی برای وزن 1000 دانه (**87/0r=) بدست آمد.

کلمات کلیدی