به‌منظور بررسی امکان معرفی و یا جایگزینی ارقام و یا لاین‌های امیدبخش لوبیا (Phaseolus vulgaris L.) با قابلیت سازگاری و تولید بالاتر در شرایط نیشابور، سه آزمایش مستقل طی سال‌های 84-1382 در این منطقه به‌اجرا درآمد. در سال اول 16 لاین، رقم و توده، ارزیابی مقدماتی شدند و در پایان فصل، 11 رقم برای بررسی‌های بیشتر در آزمایش‌های بعدی، گزینش شدند. در سال‌های دوم و سوم آزمایش، ارقام و لاین‌های انتخاب شده، کشت شدند و صفات فنولوژیک، مورفولوژیک، عملکرد و اجزای عملکرد آنها مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاصل از تجزیه‌ی مرکب دو سال نشان داد باوجود این‌که تفاوت‌های معنی‌داری بین ارقام و لاین‌های لوبیا از نظر خصوصیات مورفولوژیک، عملکرد و اجزای عملکرد مشاهده شد اما از نظر مراحل فنولوژی تفاوت‌های موجود عمدتاً معنی‌دار نبودند. بر اساس مطالعات همبستگی میان اجزای عملکرد و عملکرد دانه، دو صفت عملکرد کاه و کلش و تعداد غلاف در بوته، بالاترین همبستگی را با عملکرد دانه نشان دادند. ارقام لوبیای سفید و چیتی‌تلاش به‌ترتیب با 1894 و 308 کیلوگرم در هکتار، بیشترین و کمترین عملکرد دانه را دارا بودند. به‌نظر می‌رسد تعداد غلاف‌های بیشتر و تعداد دانه در غلاف بالاتر علت اصلی بالاتر بودن عملکرد دانه رقم لوبیای سفید نسبت به دیگر نمونه‌ها باشد. ارقام قرمز محلی، سفید دانشکده، قرمز درخشان و چیتی16Cos-، از نظر عملکرد دانه در ردیف‌های بعدی قرار داشتند که در صورت بازارپسندی، برای کشت در این منطقه قابل توصیه می‌باشند.

کلمات کلیدی