آبخوان زاهدان در شمال حوضه آبریز زاهدان قرار دارد. بررسی کیفی منابع آب زیرزمینی این آبخوان به دلیل تأمین بخشی از آب شرب، کشاورزی و صنعتی این شهر ضروری است. به منظور اجرای برنامه پایش منابع آب زیرزمینی و بررسی فرآیندهای کنترل کننده و تعین منشأ کاتیون ها و آنیون های آب زیرزمینی این آبخوان، از 26 حلقه چاه بهره برداری نمونه برداری شد. سدیم، کلر و سولفات به ترتیب کاتیون و آنیون های غالب بوده و تیپ آب سدیم -کلروره و سدیم -سولفاته تیپ های غالب آب زیرزمینی این آبخوان هستند. تحلیل عاملی نتایج نمونه ها نشان می دهد که دو عامل اصلی طبیعی انسانی در مهرماه به ترتیب 65.25 و 18.5 درصد تغییرات کیفی آب زیرزمینی را کنترل می کند. عامل اول / 58 و 56 / 18 درصد و در بهمن ماه به ترتیب 58.82 و 15.56 درصدتغییرات کیفی آب زیرزمینی را کنترل می کند. عامل اول که مرتبط با فرآیندهای طبیعی تبادل یونی و انحلال است، با یون ها ی SO4 و 4 K+،Cl-،Na+،Mg2+،Ca ارتباط داشته و عامل دوم که با یون های No3 و Ca2 ارتباط دارد، به فعالیت انسانی بستگی دارد. در نمونه های مهرماه شاخص های اشباع کانی های کلسیت، ژیپس و دولومیت حالت تحت اشباع داشته و در بهمن ماه شاخص های کلسیت و دولومیت به ترتیب در بیش از 60 و 90 درصد نمونه ها حالت اشباع داشته ولی شاخص ژیپس در تمامی نمونه ها حالت تحت اشباع دارد. اشباع نبودن آب زیرزمینی آبخوان زاهدان نشان دهنده کافی نبودن زمان ماندگاری آب در آبخوان برای انحلال کانیها می باشد. با توجه به عدم احداث شبکه جمع آوری فاضلاب در شهر زاهدان و دفع پساب توسط چاههای جذبی یون های S04 و No3 در بیش از 70 در صد نمونه های آبزیرزمینی منشأ غیرطبیعی (نفوذ فاضلاب) دارند.

کلمات کلیدی