به استفاده از کودهای زیستی، شیمیایی و آلی، آزمایشی به‌صورت طرح بلوک کامل تصادفی و در 3 تکرار در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد در سال 1392 اجرا شد. انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل 3 نوع کود بیولوژیک و تلفیق آن‌ها با یکدیگر و ورمی‌کمپوست و کود شیمیایی به شرح زیر بود: 1-قارچ میکوریزا آربسکولار گونه G.mosseae + ورمی‌کمپوست، 2-قارچ میکوریزا + نیتروکسین (حاوی باکتری‌های Azospirillum sp. و sp. Azotobacter)، 3-قارچ میکوریزا + ریزوبیوم (Rhizobium sp.)، 4-قارچ میکوریزا + کود شیمیایی NPK، 5-قارچ میکوریزا G.mosseae و 6- شاهد. برخی از صفات مورد مطالعه در این آزمایش عبارت بودند از: کلونیزاسیون طول ریشه و ارتفاع بوته، طول مخصوص ریشه، عملکرد دانه، تعداد دانه در خوشه، وزن هزار دانه بود. نتایج نشان داد که اثر تیمارهای کودی بر صفات و ویژگی‌های درصد کلونیزاسیون طول ریشه، طول مخصوص ریشه، شاخص سطح برگ، عملکرد، تعداد دانه در خوشه و وزن هزار دانه دارای اثر معنی‌داری بود. بیشترین درصد کلونیزاسیون طول ریشه (82 درصد)، طول مخصوص ریشه (82/51 متر ریشه در 25 سانتیمتر مکعب خاک)، شاخص سطح برگ (47/5)، عملکرد دانه (62/425 گرم در متر مربع)، تعداد دانه در خوشه (635) در تیمار تلفیقی میکوریزا و نیتروکسین و بیشترین وزن هزار دانه (26/29 گرم) در تیمار استفاده تواٌم از میکوریزا و ورمی‌کمپوست حاصل شد. کلونیزاسیون و عملکرد بیشتر در اثر تیمار تلقیح دوگانه را می‌توان به برهمکنش مثبت میکوریزا و باکتری‌های آزادزی تثبیت کننده نیتروژن نسبت داد. با توجه به نتایج آزمایش، بهترین تیمار کودی برای سورگوم مخلوط قارچ میکوریزا و زیستی نیتروکسین پیشنهاد می‌گردد.

کلمات کلیدی