مرزه (Satureja hortensis) یکی از مهمترین گیاهان خانواده نعناعیان است که مصارف خوراکی و دارویی دارد. این آزمایش با هدف بررسی عکس العمل خصوصیات مورفولوژیکی، فیزیولوژیکی، اسانس و اجزای اسانس گیاه دارویی مرزه نسبت به غلظت های مختلف محلول پاشی با سالیسیلیک اسید و پوتریسین در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه مؤسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور، ایستگاه تحقیقات البرز کرج در سال زراعی 91-1390 انجام شد. غلظت های سالیسیلیک اسید در سه سطح شامل 1، 2 و 3 میلی‌مولار بر لیتر و پوتریسین در چهار سطح شامل 50، 100، 150، 200 میلی گرم بر لیتر و شاهد بود. صفات مورفولوژیک مورد مطالعه شامل ارتفاع گیاه و قطر تاج پوشش، وزن خشک اندام های هوایی، وزن خشک سرشاخه های گلدار، تعداد برگ، وزن و عملکرد برگ، سطح برگ، تعداد گل آذین، وزن خشک و عملکرد گل آذین، درصد وزنی و بازده اسانس و غلظت کلروفیل a، b و کل مرزه بودند. نتایج نشان داد که اثر محلول‌پاشی با سالیسیلیک اسید و پوتریسین بر ارتفاع بوته، قطر تاج‌پوشش، قطر ساقه، وزن خشک اندام های هوایی، وزن خشک سرشاخه های گلدار، وزن خشک برگ، وزن خشک گل آذین، عملکرد اندام هوایی، سرشاخه‌های گلدار، برگ و گل آذین، تعداد برگ و گل آذین، غلظت کلروفیل کل، a و b، درصد وزنی، بازده و عملکرد اسانس گیاه مرزه در سطح احتمال یک درصد و بر روی تعداد ساقه جانبی معنی دار (05/0≥p) بود. بیشترین وزن خشک اندام هوایی با 63/45 گرم در گیاه، وزن خشک سرشاخه‌های گلدار با 63/32 گرم در گیاه مربوط به محلول‌پاشی با سه میلی‌مولار سالیسیلیک اسید مشاهده شد. بیشترین (76/76 کیلوگرم بر هکتار) و کمترین (6/29 کیلوگرم در هکتار) عملکرد اسانس به ترتیب با محلول‌پاشی با 150 میلی‌گرم بر لیتر پوتریسین و شاهد حاصل گردید. بیشترین درصد وزنی اسانس با 16/2 درصد برای محلول‌پاشی با غلظت یک میلی‌مولار سالیسیلیک اسید حاصل گردید. بیشترین میزان بازده اسانس (35/2) برای محلول‌پاشی با غلظت دو میلی‌مولار سالیسیلیک اسید و 150 میلی‌گرم بر لیتر پوتریسین حاصل گردید. به طور کلی، نتایج این آزمایش نشان داد به منظور دستیابی به بیشترین عملکرد اندام های هوایی می توان از غلظت سه میلی‌مولار سالیسیلیک اسید و برای حصول بالاترین عملکرد اسانس از غلظت 150 میلی‌گرم بر لیتر پوتریسین به صورت محلول پاشی استفاده نمود.

کلمات کلیدی