مدلسازی یکی از ابزارهای تجزیه و تحلیل کمی سیستم های بیولوژیک است که کمک زیادی در شناخت اساس فیزیولوژیکی رشد و نمو گیاهان زراعی به ویژه تحت شرایط محدودیت عوامل موثر بر رشد از جمله آب میکند. در این مطالعه ابتدا مدلی با تکیه بر روش پنمن -مونتیث فائو جهت و SUCROS شبیهسازی تبخیر و تعرق و سایر اجزای موازنۀ آب خاک ساخته شد و این مدل با مدل رشد گندم، که با استفاده از مدل های پایۀ 1389 جهت تعیین اعتبار مدل در مزرعه تحقیقاتی دانشکده ساخته شد تلفیق گردید. سپس آزمایشی مزرعهای در سال زراعی 90 LINTUL کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد به اجرا در آمد. آزمایش در قالب طرح کرتهای خرد شده با سه تکرار اجرا شد. برای کرتهای اصلی 5 تیمار آبیاری 75 درصد )، آبیاری به FI) آبیاری به میزان 75 درصد نیاز آبی گیاه ،(NI) بدون آبیاری در فصل بهار ،(FI) شامل آبیاری به میزان نیاز کامل آبیاری گیاه 25 درصد) در نظر گرفته شد و کرتهای فرعی شامل ارقام FI) 50 درصد) و آبیاری به میزان 25 درصد نیاز آبی گیاه FI) میزان 50 درصد نیاز آبی گیاه مقاوم (پیشگام، یک رقم ریشک دار) و حساس (گاسکوژن، بدون ریشک) به خشکی گندم بودند. نیاز آبی گیاه بر اساس روش پنمن-مونتیث فائو محاسبه شد. سپس نتایج شبیه سازی با دو روش برازش رگرسیون خطی بین مشاهدات و داده های شبیه سازی شده و مقایسه آن با خط 1:1 و همچنین روش جذر تعیین اعتبار گردید. نتایج نشان داد که مدل روند شاخص سطح برگ رقم حساس را در شرایط بدون تنش (تیمار (RMSE%) میانگین مربعات خطا 25 درصد) دقت شبیه سازی متوسط ارزیابی شد. در سایر سطوح آبیاری نیز دقت FI و NI عالی شبیه سازی کرد اما در شرایط تنش شدید (تیمارهای (FI شبیه سازی برای رقم حساس خوب بود. شبیه سازی روند شاخص سطح برگ رقم مقاوم نیز در تمام سطوح آبیاری در درجه کیفی خوب قرار گرفت .و روز رسیدن به آن در هر دو رقم عالی ارزیابی شد . مدل تولید (LAImax) همچنین توانایی مدل از نظر شبیه سازی حداکثر میزان شاخص سطح برگ عالی شبیه سازی کرد و در سایر تیمارها دقت شبیه سازی برای رقم حساس خوب بود . اما قدرت مدل در FI ماده خشک رقم حساس را فقط در تیمار شبیه سازی تولید ماده خشک رقم مقاوم در تمام سطوح آبیاری عالی به دست آمد. همچنین قدرت مدل در شبیه سازی عملکرد هر دو رقم عالی ارزیابی 6137 و 7649 کیلوگرم در هکتار شبیه سازی ،4697 ،3031 ، را به ترتیب 1285 FI %75 و FI ،%50 FI ،%25 FI ،NI شد. مدل عملکرد تیمارهای 5952 و 8132 کیلوگرم و برای رقم پیشگام ،4483 ،2954 ، کرد. در شرایط آزمایشی نیز عملکرد رقم گاسکوژن در سطوح آبیاری مذکور به ترتیب 1615 6064 و 7548 کیلوگرم در هکتار بدست آمد. در مجموع نتایج حاکی از کارآمدی مدل ارائه شده در پیش بینی تغییرات ،5071 ،3652 ، به ترتیب 1758 رشد و نمو گندم تحت مقادیر متفاوت فراهمی آب می باشد. اما جهت حصول نتایج بهتر مدل موجود باید با آزمایشات گوناگون تعیین اعتبار گردد.

کلمات کلیدی