ریشه، با توجه به ویژگی های ذاتی خود، نقش مهمی در گسترش و توسعه ژر م پلاسم های گیاهان متحمل به تنش خشکی دارد . به همین منظور، این آزمایش با هدف مطالعه اثرهای مستقیم و غیرمستقیم ویژگی های ریخت شناسی ریشه بر عملکرد دانه چهار ژنوتیپ تریتیکاله (سه در دو سطح متفاوت رطوبت قابل دسترس خاک ؛ (Junillo- به همراه ر قم رایج ۹۲ ET-۷۹- و ۱۷ ET-۸۲-۱۵ ،ET-۸۲- لاین امید بخش ۸ شاهد (آبیاری پس از تخلیه ۵۰ % رطوبت قابل استفاده در منطقه ریشه ) و تنش (آبیاری پس از تخلیه ۸۰ % رطوبت قابل استفاده در منطقه ریشه) به صورت آرایش فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار در سال ۱۳۸۷ در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد اجرا شد . نتایج نشان داد که تنش آب منجر به افزایش حدود ۹ درصدی عمق توسعه ریشه بوته شد . ۸ سانتی متر بود. تأخیر در آبیاری /۲ ،Junillo- نسبت به سطح یترین عمق در رقم ۹۲ ET-۸۲- هم چنین، تفاوت عمی قترین ریشه در لاین ۱۵ باعث کاهش حدود ۲۵ درصدی طول تجمعی ریشه شد . هم چنین، اختلاف حدود ۴۳ درصدی بین بیشترین طول تجمعی ریشه در لاین از نظر آماری در سطح احتمال ۱% معنی دار شد. نقش ویژگ یهای ریخت شناسی ریشه ET-۷۹- نسبت به کمترین طول در ۱۷ ET-۸۲-۱۵ این ژنوتی پ ها در تولید دانه تحت شرایط مختلف رطوبتی متفاوت بود . در شرایط رطوبتی مساعد، تأثیر مستقیم طول تجمعی ریشه بر ۰ بود . از طرف دیگر، رابطه مستقیم سطح کل ریشه با عملکرد دانه / ۰ بیش از شرایط تنش آب با ضریب ۲۸۶ / عملکرد دانه با ضریب ۵۴۳ در شرایط رطوبتی مساعد، منفی و در ش رایط تنش کم آبی، مثبت بود . به طورکلی، به نظر می رسد که طول تجمعی ریشه و سطح ریشه از ویژگی های مؤثر این ژنوتیپ ها در تولید عملکرد دانه بوده که تحت شرایط تنش آب، سطح کل ریشه و در شرایط مساعد رطوبتی، طول تجمعی ریشه نقش بارزتری داشتند.

کلمات کلیدی