ملکشاه سلجوقی جمعی از بزرگان را مأمور ساخت تا در زمینه کشورداری کتابی بنویسند تا وی رفتارهای اداری و سیاسی و حکومتی خود را برآن استوار سازد از کسانی که سیاست نامه نوشتند اثر و تألیف خواجه نظام الملک برجسته تر بود و انتخاب گردید تا حدی که سلطان سلجوقی اظهار داشت : من این کتاب را امام خویش کرده و بر این خواهم رفت ، این کتاب ساختار و روح و اساس حکومت سلجوقی را بیان میکند و آنرا بر پنج نهاد قرار می دهد و وظایف هر کدام را مشخص می سازد .وی به سلطنت و وظایف سلطان و مقام پادشاهی اشاره دارد.سپس به نهاد وزارت و وظایف وزیر می پردازد.از دستگاه قضا و قضاوت صحبت می کند و پس آن نظام اداری و دیوان سالاری را مورد بررسی قرار می دهد و در نهایت به سپاه و امور سپاهی گری پرداخته وایده ها و اندیشه های خواجه را مورد بررسی قرار می دهد ایده ها و اندیشه های خواجه در مورد هر کدام از پنج نهاد حکومتی مهم است، وی اشاره به خلافت به عنوان دستگاه فرمانروایی که شاه از آن مشروعیت می گیرد ندارد، وی نهاد وزارت را به عنوان یک نهاد با ثبات و جا افتاده حکومت اسلامی مطرح ساخته و به وزارت در برابر سلطنت استقلال داد، ترتیبات اداری و دیوان سالاری را دقیقاً برنامه ریزی نمود، دادگستری و نهاد قضاوت و عدالت را مورد توجه قرار داد و در نهایت چون شالوده و اساس هر حکومت ارتش است و از آنجا که ساختار های اصلی حکومت سلجوقیان نظامی گری بود در ایجاد یک سپاه دایمی و ثابت تلاش کرد.او بر سپاه چند ملیتی تاکید نمود و همچنین دستوراتی در خصوص درباریان زنان حرمسرا و خواجه سرایان نیز صادر نمود که درخور توجه است.

کلمات کلیدی