بلایای طبیعی از دیرباز اثرات زیان باری بر جوامع انسانی داشته اند. لذا مردم جوامع گوناگون در طول تاریخ برای مقابله با این بلایا و کاهش آسیب پذیری اقداماتی انجام داده اند که تا حد زیادی در رویارویی با چنین بلایایی مؤثر بوده است. در مقابل، تاکید بر استفاده از فناوری های پیشرفته و گسترش آن در میان جوامع روستائی تأثیری جز تخریب محیط زیست و پیامدهای نامطلوب بر روی منابع طبیعی نداشته و حتی آثار این بلایا را تشدید کرده است. بنابراین دانش بومی، دانش کارآمدی است که در درون جامعه ای معین و تحت شرایطی خاصی توسعه یافته و به دلیل تغییر و تکامل در طول زمان، قابلیت ترکیب با دانش نوین را پیدا کرده است. بطوریکه بکارگیری دانش بومی و احیای مجدد این دانش ارزنده می تواند گامی مفید در پیشبرد اهداف توسعه پایدار محسوب شود. مقاله حاضر نیز با هدف شناسایی دانش محلی روستائیان در برخورد با سه پدیده خشکسالی، سیل و زلزله، به عنوان ضرورتی در فرآیند توسعه و ترویج انجام شده است. روش گردآوری مطالب به صورت میدانی و از طریق مصاحبه با تعدادی از افراد باتجربه خصوصاً کشاورزان خبره، در سطح بخش جلگه زوزن از شهرستان خواف صورت گرفته، که در این مطالعات، مبنا استفاده از روش ها و رهیافت های تحقیق کیفی مانند ارزیابی مشارکتی روستایی (PRA) بوده است. یافته های تحقیق نشان می دهد که استفاده از دانش بومی موجب کاهش آسیب های ناشی از بلایای طبیعی در جوامع روستایی می شود و میتواند فرایند پیشگیری و آمادگی در برابر این بلایا و نیز بازسازی خسارت آنها را بهبود بخشد. همچنین در صورت تلفیق با دانش مدرن، ارتقای کارایی دانش مدرن را نیز به دنبال خواهد داشت.

کلمات کلیدی