انرژی یکی از مهم ترین نهادهای توسعه و از عوامل اصلی تولید است. تامین امنیت عرضه انرژی در دنیا از مسایل استراتژیک پیش روی تمامی دولت ها می باشد. اجرای صحیح و اصولی برنامه های بهینه سازی مصرف حامل های انرژی که آثار آن در تمامی زیربخش های اقتصاد ملی و بهبود محیط زیست ملموس می باشد، در تامین سیاست های راهبردی کشور در سطوح ملی و بین-المللی از نقش تعیین کننده ای برخوردار است. بنابراین برای ارایه الگوی بهینه مصرف انرژی، ضروری است ابتدا وضعیت مصرف براساس آمار و اطلاعات موجود مورد شناسایی واقع گردد، چراکه بدون تشخیص دقیق و کامل از چگونگی مصرف، ارایه پیشنهاد های علمی و راهکارهای عملی برای بهینه نمودن مصرف آن امکان پذیر نخواهد بود. بخش خانگی، عمومی و تجاری در سال 1390 با سهم 40 درصدی بزرگترین بخش مصرف کننده انرژی در ایران است. فرآورده های نفتی سهم 13 درصدی از کل انرژی مصرفی در بخش خانگی دارد و این در حالی است که برق با 12 درصد در رتبه بعدی از لحاظ سهم مصرف قرار دارد. بنابراین در این پژوهش ضمن بررسی وضعیت مصرف فرآورده های نفتی در بخش خانگی در طی دوره 1375-1390 به تجزیه عوامل موثر بر مصرف آن با استفاده از روش تحلیل تجزیه شاخص پرداخته می شود. با کاربرد شاخص میانگین لگاریتمی دیویژیا کل تغییرات مصرف، در بین دو سال به چهار اثر شامل اثرات ساختاری، شدت انرژی، فعالیت و جمعیتی تجزیه می شود. نتایج این تحقیق حاکی از آن است که اثر ساختاری بیشترین سهم را در جهت کاهش مصرف فرآورده ها در بخش خانگی دارد به طوری که در طی دوره این اثر موجب کاهش مصرف معادل 105 میلیون بشکه نفت خام شده است. بیشترین سهم در جهت افزایش مصرف را اثر شدت انرژی دارد، این اثر موجب افزایش مصرف معادل 24.1 میلیون بشکه نفت خام شده است. اثرات جمعیت و فعالیت نیز هر یک موجب افزایش مصرف به ترتیب معادل 12.9 و 16.9 میلیون بشکه در فرآورده های نفتی بخش خانگی شده است که برآیند چهار اثر موجب کاهش مصرف معادل 51.6 میلیون بشکه در بخش خانگی ایران طی دوره 1375-1390 شده است.

کلمات کلیدی