استفاده از کود های آلی و کودهای زیستی حاوی میکروارگانیسم های مفید خاکزی به‌عنوان جایگزین کودهای شیمیایی، راهکاری مؤثر برای بهبود رشد گیاه، از طریق تامین مواد غذایی و کمک به سلامت محیط زیست و حفظ بهره وری خاک شناخته شدهاند. با توجه به عدم وجود مطالعات مستند در رابطه با ارزیابی منابع مختلف کودی بر روی گیاه ریحان، آزمایشی در سال 1388در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد، در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار و10 تیمار انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل: 1) کود گاوی ، 2) کود گوسفندی ، 3) کود مرغی ، 4) کمپوست 5) ورمی‌کمپوست، 6) کود بیولوژیکی نیتروکسین (حاوی باکتریهای Azotobacter sp. و Azospirillum sp.) ، 7) کود زیستی باکتریهایحلکننده فسفات )حاوی باکتریهای Bacillus sp. و Pseudomonas sp.)، 8) ترکیب کودهای حاوی باکتری های حل کننده فسفات و نیتروکسین، 9) کود شیمیایی و 10) شاهد (بدون کود) بود. نتایج نشان داد که، بالاترین ارتفاع بوته، در گیاهان تیمار شده با کود گوسفندی حاصل شد. تعداد ساقه فرعی در گیاهان تیمار ورمی‌کمپوست و تعداد گل آذین در کود گاوی به‌طور معنی‌داری بیشتر از تیمارهای دیگر بودند. تعداد چرخه گل به‌ترتیب در تیمارهای کمپوست، کود گوسفندی و گاوی بیشترین مقدار بود. بیشترین شاخص سطح سبز و شاخص سطح برگ در تیمار کود بیولوژیکی نیتروکسین مشاهده شد. بیشترین عملکرد بیولوژیکی از تیمار کود گوسفندی حاصل شد که به‌ جز کود گاوی با دیگر تیمارها تفاوت معنی‌داری داشت. حداکثرعملکرد دانه از گیاهان تحت تیمار کمپوست به میزان 1945 کیلوگرم در هکتار حاصل شد و کمترین عملکرد دانه در تیمارهای کود شیمیایی و شاهد مشاهده شد. در تمام صفات اندازه‌گیری شده (به جز تعداد گل آذین)، کود شیمیایی و شاهد تفاوت معنی‌داری نداشتند.

کلمات کلیدی