در برخی مناطق گرم و خشک، وجود فصل رشد مناسب در طول پاییز و زمستان و وقوع درجه حرارت بالا در بهار سبب گرایش به کشت نخود در پاییز شده است . بنابراین به منظور بررسی مقدماتی امکان کاشت پاییزه نخود در شرایط آب و هوایی سراوان، آزمایشی در پاییز سال 1388 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده (Cicer arietinum L.) کشاورزی و منابع طبیعی سراوان به صورت کرت های خُردشده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. کرتهای اصلی شامل سه تاریخ کاشت ( 20 مهر ، 11 آبان و اول آذر) و کر تهای فرعی شامل پنج ژنوتیپ نخود بودند. تاریخ کاشت تأثیر معنی داری بر عملکرد دانه ، (MCC488, MCC208, MCC258, MCC770, MCC361) ارتفاع بوته، تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در بوته، تعداد غلاف خالی، وزن 100 دانه، عملکرد زیستی، عملکرد اقتصادی و شاخص برداشت داشت و گیاهان کشت شده در 20 مهر بیشترین عملکرد دانه را داشتند. اثر ژنوتیپ نیز بر کلیه صفات 204 گرم در مترمربع بیشترین عملکرد را / با میانگین عملکرد دانه 6 MCC اندازه گیری شده معنیدار شد و ژنوتیپ در تاریخ کاشت اول MCC دارا بود. اثر متقابل تاریخ کاشت و ژنوتیپ، معنی دار شد و بیشترین عملکرد دانه را ژنوتیپ 361 در تاریخ کاشت سوم (اول آذر) با میانگین MCC 20 مهر) با میانگین 255 گرم در مترمربع و کمترین آن را ژنوتیپ 770 ) ،(r= 0/ 17/55 گرم در مترمربع داشتند. همبستگی مثبت و معنی داری بین عملکرد دانه با تعداد غلاف در بوته (** 84 مشاهده شد. نتایج این (r= 0/ و شاخص برداشت (** 55 (r= 0/ عملکرد زیستی (** 55 ،(r= 0/ تعداد دانه در بوته (** 63 مطالعه نشان داد که هرچند کاشت پاییزه نخود در منطقه سراوان موفقیت آمیز بوده است، ولی برای حصول نتایج مطمئن تر، تداوم ای نگونه آزمایش ها و بررسی دقیق تر واکنش ارقام نخود به کاشت های پاییزه توصیه می شود.

کلمات کلیدی