به منظور مطالعه تأثیر نسبت‌های کشت مخلوط افزایشی زیره سبز (Cuminum cyminum L.) با زعفران (Crocus sativus L.) بر عملکرد و اجزای عملکرد هر دو گونه، آزمایشی در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در دو سال زراعی 92-1391 و 93-1392 اجرا شد. نسبت‌های کشت مخلوط افزایشی شامل 100% زعفران+20% تراکم مطلوب زیره سبز، 100% زعفران+40% تراکم مطلوب زیره سبز، 100% زعفران+60% تراکم مطلوب زیره سبز، 100% زعفران+80% تراکم مطلوب زیره سبز، 100% زعفران+100% تراکم مطلوب زیره سبز و کشت خالص هر دو گیاه به عنوان تیمار مدنظر قرار گرفتند. زعفران و زیره سبز به ترتیب بر اساس تراکم مطلوب 50 بنه در متر مربع و 120 بوته در متر مربع کاشته شدند. نتایج نشان داد که اثر نسبت های کشت مخلوط افزایشی زیره سبز بر تعداد گل، وزن تر گل و وزن خشک کلاله زعفران معنی دار (01/0p≤) بود. بیشترین وزن تر گل و وزن خشک کلاله زعفران برای کشت خالص زعفران به ترتیب با 87/291 و 77/2 گرم بر متر مربع بدست آمد. بالاترین مقادیر این صفات در مقایسه بین نسبت های کشت مخلوط افزایشی با زیره سبز برای نسبت 100% زعفران+60% تراکم مطلوب زیره سبز به ترتیب برابر با 34/214 و 98/1 گرم بر متر مربع حاصل شد. اجزای عملکرد و عملکرد بیولوژیکی، دانه و اسانس زیره سبز به طور معنی داری تحت تأثیر نسبت های کشت مخلوط با زعفران قرار گرفت (01/0p≤). بیشترین عملکرد بیولوژیکی و دانه برای کشت خالص به ترتیب برابر با 08/243 و 87/120 گرم بر متر مربع بدست آمد. بالاترین مقادیر این صفات در مقایسه بین الگوهای کشت مخلوط برای نسبت 100% زعفران+100% تراکم مطلوب زیره سبز به ترتیب با 15/171 و 90/84 گرم بر متر مربع بدست آمد. با افزایش درصد حضور زیره سبز از 20 به 100 درصد در کشت مخلوط با زعفران، عملکرد اسانس به ترتیب 77، 61، 39 و 19 درصد افزایش یافت. دامنه نسبت برابری زمین زعفران و زیره سبز به ترتیب بین 1-28/0 و 1-16/0 محاسبه گردید. بالاترین مجموع نسبت برابری زمین برای نسبت 100% زعفران+60% تراکم مطلوب زیره سبز با 12/1 بدست آمد. بدین ترتیب، بر اساس نتایج توصیه می شود که کشت مخلوط زعفران با گیاهان دارویی نظیر زیره سبز به منظور بهبود عملکرد این گونه ارزشمند مد نظر قرار گیرد.

کلمات کلیدی