مقدمه: خودکارآمدی عامل حیاتی کنترل دیابت در نوجوانان مبتلا به دیابت وابسته به انسولین می‌باشد. واکنش‌های رفتاری منفی مانند پرخاشگری از جمله عوامل تأثیرگذار بر خودکارآمدی می‌باشد. بنابراین، بررسی مداخلاتی برای کاهش پرخاشگری و ارتقای خودکارآمدی آنان ضروری می‌باشد. هدف: تعیین اثربخشی برنامه اصلاح‌شده آموزش جایگزین پرخاشگری بر خودکارآمدی نوجوانان مبتلا به دیابت وابسته به انسولین. روش: در این کارآزمایی بالینی 70 نوجوان دیابتی وابسته به انسولین مراجعه کننده به مرکز دیابت پارسیان مشهد در سال 1393 به طور تصادفی به دو گروه مداخله و شاهد تقسیم شدند. برنامه مداخله آموزشی که شامل سه بُعد کنترل خشم، مهارت‌های اجتماعی و استدلال اخلاقی می‌باشد به مدت 6 جلسه 2-5/1 ساعته اجرا شد. فواصل جلسات از یکدیگر 5 روز بود؛ که در قالب گروه‌های 8 تا 10 نفره برگزار گردید. پرسشنامه استاندارد خودکارآمدی مدیریت دیابت وابسته به انسولین (Insulin Diabetes Management Self-efficacy Scale) قبل از مداخله و دو ماه پس از اتمام مداخله تکمیل گردید. داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار SPSS نسخه 5/11 و آزمون‌های تی‌مستقل و تی‌زوجی تحلیل شد. یافته‌ها: خودکارآمدی نوجوانان مبتلا به دیابت قبل از مداخله در دو گروه تفاوت معناداری نداشت؛ آزمون تی مستقل نشان داد در مرحله بعد از مداخله میانگین نمره خودکارآمدی شرکت کنندگان به طور معناداری در گروه مداخله (1/11±0/49) نسبت به شاهد (5/5±7/33) افزایش داشت (001/0p<). نتیجه‌گیری: برنامه اصلاح شده آموزش جایگزین پرخاشگری می‌تواند بر ارتقای خودکارآمدی نوجوانان مبتلا به دیابت وابسته به انسولین اثربخش باشد. اجرای این برنامه به عنوان بخشی از درمان و مراقبت جامع دیابت توصیه می‌‌شود.

کلمات کلیدی