امروزه تغییر رویکرد به مقوله توسعه باعث شده است که مقولات انسانی نظیر مشارکت به عنوان عامل اصلی جهت دستیابی به توسعه شهرها مطرح گردد. این تحولات، ادبیات برنامه ریزی شهری در کشورهای در حال توسعه (منجمله ایران) را دچار تحول نموده است به طوریکه اکثر کارشناسان در این کشورها بر لزوم مشارکت در راستای تحقق توسعه شهری تاکید دارند. منتها با وجود این تاکید و حتی تغییر ساختار مدیریت شهری در ایران (تشکیل شوراهای شهر)، هنوز عدم تحقق مشارکت به عنوان یکی از موانع مهم جهت دستیابی به توسعه مطرح می باشد. تحقیق حاضر نیز به دنبال بررسی این موضوع در شهر گرگان می باشد. تحقیق در سه مرحله توصیف، تبیین و تحلیل به انجام می رسد. نتایج تحقیق در مرحله توصیف نشان می دهد که در فضای موجود شهر گرگان، شهروندان به طور بالقوه تمایل بالایی برای مشارکت دارند منتها این ذهنیت در عرصه عمل به فعلیت نمی رسد و میزان مشارکت نهادی این افراد پایین است. همچنین آنها آشنایی چندانی با مفهوم شورای شهر به عنوان تجلی جامعه مدنی و فلسفه پیدایش آن ندارند و اکثر مراجعات آنها به شورای شهر نشان دهنده این عدم آگاهی می باشد. نتایج تحقیق در مرحله تبیین بر طبق نظریه کنش ارتباطی یورگن هابرماس نیز نشان می دهد که آراسته نبودن فضای شهر گرگان با اصول مورد نظر نظریه کنش ارتباطی سبب فاصله ارکان اصلی شهر (شهروندان، شورای شهر به عنوان عالی ترین نمود جامعه مدنی و شهرداری به عنوان مهمترین نهاد ادراه کننده شهر) از یکدیگر شده است. فضایی که مشخصه اصلی آن ضعف اعتماد می باشد. این فضا مانع مهمی جهت تحقیق مشارکت در بعد رسمی و نهادی شده است. نتایج تحقیق در مرحله تحلیل نیز نشان می دهد که تقدم مدرنیسم و مدرنیزاسیون بر مدرنیته (بدون فراهم بودن زمینه های فکری مدرنیته) سبب شده است که نمودهای حاصل از مدرنیسم و مدرنیزاسیون (شوراهای شهر) در این شهر در انتقال معنای خویش ناکام باشند. همچنین در قسمت پیشنهادات نیز تاکید می گردد آراسته شدن فضای شهر گرگان با اصول نظریه کنش ارتباطی می تواند زمینه مناسبی برای نزدیکی ارکان اصلی شهر به یکدیگر، افزایش اعتماد و همچنین فراهم شدن بسترهای لازمه جهت انتقال معنای شورای شهر به عنوان تجلی جامعه مدنی گردد.

کلمات کلیدی