تنوع زیستی کشاورزی مفهومی است که در سال‌های اخیر مورد توجه زیادی واقع شده است و از ابعاد مختلف مورد بررسی قرار گرفته است. بر این اساس و به منظور بررسی تنوع گونه‌ای باغات میوه در کشور به ویژه در استان خراسان، 29 استان در کشور به همراه 23 شهرستان از استان خراسان مورد مطالعه قرار گرفت. محاسبه تنوع گونه‌های درختان میوه برای استان‌های کشور در سال 1382 و برای شهرستان‌های استان خراسان در دو سالِ 75-1374 و 10 سال پس از آن یعنی 85-1384 انجام گرفت. همچنین پس از گروه بندی انواع محصولات باغی به تفکیک دانه دارها، هسته دارها، دانه ریزها، میوه‌های خشک، میوه‌های نیمه گرمسیری و سایر میوه ها، شاخص‌های تنوع شامل شاخص تنوع شانون، مارگالف، شاخص یکنواختی و شاخص‌های غالبیتِ سیمسون و برگر-پارکر برای هر گروه جداگانه محاسبه شد. نتایج حاکی است که سه استان کرمان، فارس و خراسان مجموعاً حدود 40 درصد کل سطح زیر کشت باغات کشور را به خود اختصاص داده اند. غنای گونه‌ای در تمامی استان‌های کشور نسبتاً بالا است اما شاخص یکنواختی گونه‌ای در کلیه استان‌ها در حد متوسط است (به طور میانگین برای کلیه استان‌ها برابر با 55/0 است). از این رو در برخی از استان‌ها مانند بوشهر، کرمان به دلیل کشت غالب خرما و پسته غالبیت گونه‌ای دیده می‌شود. همچنین در خصوص گروه‌های مختلف درختان میوه بیشترین غنای گونه‌ای و تنوع در استان خراسان در گروه میوه‌های هسته دار وجود دارد در حالی که بیشترین سطح زیر کشت متعلق به گروه میوه‌های خشک مانند پسته، بادام، گردو و سنجد است. شهرستان کاشمر بیشترین سطح زیر کشت باغات میوه استان خراسان را به خود اختصاص داده است (به طور متوسط24 هزار هکتار). با محاسبه شاخص شانون ملاحظه شد که بالاترین میزان تنوع در شهرستان‌های نهبندان و بیرجند (به ترتیب با 24 و 25 گونه) وجود دارد و کمترین آن در فریمان (14 گونه) است. به دلیل سطح زیر کشت بالای گونۀ سیب در شهرستان فریمان و گونه‌های انگور و سیب در شیروان، براساس شاخص برگر-پارکر بیشترین غالبیت در این دو شهرستان وجود دارد.

کلمات کلیدی