به منظور بررسی میزان جذب، کارایی جذب، کارایی مصرف و شاخص برداشت نیتروژن در گندم(Triticum aestivum L.) تحت تأثیر سیستم های مختلف خاک ورزی و سطوح بقایای کاه و کلش، آزمایشی به صورت اسپلیت بلوک بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در سال زراعی 93-1392 انجام شد. در این آزمایش نوع مدیریت خاک¬ورزی در چهار سطح (1- دیسک، 2- گاوآهن برگردان دار + دیسک، 3- گاوآهن پنجه غازی + دیسک و 4- گاوآهن قلمی + دیسک) به عنوان فاکتور عمودی و مدیریت بقایای گندم در پنج سطح (صفر، 25، 50، 75 و 100 درصد عملکرد کاه گندم) به عنوان فاکتور افقی در نظر گرفته شدند. بر اساس نتایج به دست آمده، کمترین و بیش‌ترین درصد نیتروژن در دانه (به ترتیب 58/2 و 77/2 درصد) در شرایط استفاده از دیسک و گاوآهن قلمی + دیسک مشاهده شد. همچنین بیش‌ترین میزان کارایی جذب و مصرف نیتروژن (به ترتیب 67/60 درصد و 25/17 گرم بذر بر گرم نیتروژن خاک) در شرایط شخم با گاوآهن قلمی + دیسک به دست آمد. با افزایش سطوح کاربرد بقایای گندم، درصد نیتروژن دانه، کارایی جذب و مصرف نیتروژن به طور معنی‌داری افزایش یافت. به عنوان مثال کاربرد 75 درصد بقایای گندم در مقایسه با عدم کاربرد آن منجر به افزایش کارایی جذب نیتروژن در گندم تا 2/62 درصد شد. بر اساس نتایج این آزمایش به نظر می‌رسد که در مناطق خشک و نیمه‌خشک کشور، کاربرد بقایای گندم همراه با خاک¬ورزی کاهش‌یافته می تواند در افزایش بهره¬وری و کارایی استفاده از نیتروژن مورد توجه قرار گیرد.

کلمات کلیدی