بازنمایی گفتار از مهمترین ابزارهای نویسندگان در تألیف متون روایی و بهخصوص داستان به شمار میرود. نقل قول مستقیم و غیرمستقیم ، که دو شی وة بازنمایی گفتار هستند، نامهای آشنایی در زبان فارسی محسوب میشوند در اما، باب بازنمایی گفتار در زبان فارسی کمتر بحث شده است. مقالة حاضر به بررسی و مقای سة شیوههای گوناگون بازنمایی گفتار در داستانهای فارسی قبل از نهضت ترجمه در دورة قاجار و داستانهای لیتأ فشدة بعد از این نهضت میپردازد و ویژگیهای بسامدی، کارکردی و زبانشناختی هرکدام از مقوله های بازنمایی گفتار را ارزیابی میکند. برای این کار از الگوی بازنمایی گفتار سمینو و شرت (٢٠٠٤) بهره گرفته شده است که بر ةپای الگوی لیچ و شرت (١٩٩٠) استوار است. داده های این تحقیق از هفت داستان فارسی مربوط به قبل از نهضت ترجمه و هفت داستان مربوط به بعد از این نهضت با حجم برابر انتخاب شده است. در پایان، این نتیجه حاصل شد که گفتار مستقیم (آزاد) بیشترین کاربرد را در داستانهای قبل و بعد از دورة ترجمه به خود اختصاص داده است که دلیل آن نیز ماهیت این مقوله در دادن حالت نمایشی به گفتار و زنده و ملموستر جلوهدادن آن است. کاربرد زیاد گفتار مستقیم (آزاد) در داستانهای جدید با توجه به اهمی نیافتن فردیت شخصیتهای داستانی در رمانهای مدرن نیز توجیه پذیر است. همچنین، در طول زمان از تعداد گفتار مستقیم (آزاد) و روایت کنش گفتار بهمنزلة شیوههای بازنمایی گفتار کاسته شده و بر تعداد گفتار غیرمستقیم و خصوصاً غیرمستقیم آزاد افزوده شده است.

کلمات کلیدی