این مطالعه به بررسی ساختار گذرایی خطبه بیست وهفتم نهج البلاغه بر اساس فرانقش تجربی نظریه نفش گرا پرداخت.ابتدا تمامی بندهای خطبه تجزیه شده و نوع فرایند ، تعداد مشارکین و نقش هر مشارک درهر بند مشخص شد. بیشترین بسامد مربوط به فرایندهای مادی (43 مورد) بوده و سپس فرایندهای رابطه ای با 24،ذهنی با 15،بیانی با 12،وجودی با 3 و رفتاری با 2 مورد در رتبه های بعدی قرار داشتند. بیش از 30 درصد فرایندها به صورت محذوف بکار رفته بود؛بطوریکه بعنوان مثال از مجموع 24 مورد فر ایند رابطه ای ، 20 مورد به صورت فعل محذوف "کان" از متن قابل استنباط بود.بررسی ها نشان داد که موضوع هر بخش از خطبه در نوع و بسامد فرایندهای بکار رفته در آن تاثیر گذار بوده و باعث شده بود که مشارکین خاصی در فرایندها درگیر باشند .از مجموع 14 بند بخش اول،6بند دارای فرایند مادی،4 بند رابطه ای،3 بند ذهنی و 1 بند رفتاری بوده و مشارکین اصلی آن "جهاد" و "الله" بود. در بخش دوم نیز فرایندها به ترتیب 31 مورد مادی، 12 رابطه ای ،10بیانی، 4 ذهنی و 1 مورد رفتاری و "حضرت علی (ع ) ، " مردم کوفه " و " لشکریان معاویه" مشارکین اصلی این فرایندها بودند. بخش پایانی نیز با 27 فرایند ـ 8 رابطه ای، 8 ذهنی، 6 مادی، 3 وجودی و 2 بیانی-، محل تقابل دو مشارک اصلی این بخش یعنی"حضرت علی (ع) و "مردم کوفه" است.در بخش پایانی به بررسی سه سوال مرتبط با ساختار گذرایی(نوع فرایند،تعداد و نقش مشارکین) بر مبنای متن خطبه جهاد پرداخته شده است.

کلمات کلیدی