با نگاهی به ادبیات کهن ایران متوجه می شویم که ادب فارسی ما سرشار از انواع داستانی قصه، حکایت، روایت و غیره است. در سیر ادبیات داستانی فارسی به چهار نوع داستانی اسطوره، افسانه، رمانس و رمان برمی خوریم که هر کدام ویژگی های خاص خود را دارا هستند و در مقطعی از زمان رواج داشته اند. گفتار مستقیم (آزاد) یا همان نقل قول مستقیم و گفتار غیرمستقیم یا همان نقل قول غیرمستقیم در عین این که زیرمجموعه بازنمایی گفتمان هستند، دو عنصر مهم در تولید داستان محسوب می شوند. در این مقاله به بررسی و مقایسه میزان کاربرد این دو عنصر در دو نوع از داستان های فارسی یعنی رمانس و رمان می پردازیم و شباهت ها و تفاوت های استفاده از گفتار مستقیم (آزاد) و گفتار غیرمستقیم را در این دو نوع داستان ارزیابی می نماییم. بدین منظور سه رمانس فارسی سمک عیار، داراب نامه و قصه حمزه را با سه رمان فارسی مدیر مدرسه، بامداد خمار و چراغ ها را من خاموش می کنم در حجم های برابر مقایسه می نماییم. به نظر می رسد که به دلیل ماهیت داستان، هم در رمانس و هم در رمان گفتار مستقیم (آزاد) کاربرد بیشتری نسبت به گفتار غیرمستقیم داشته باشد. علاوه بر این، نتایج تحقیق نشان می¬دهد که در رمان نسبت به رمانس از میزان کاربرد گفتار مستقیم (آزاد) کاسته شده و بر میزان گفتار غیرمستقیم افزوده شده است.

کلمات کلیدی