مطالعه حاضر به منظور بررسی پتانسیل بیماریزایی نماتود¬های بیمارگر حشرات، Steinernema carpocapsae و Heterorhabditis bacteriophora علیه لارو-های کرم خراط Zeuzera pyrina L. (Lepidoptera: Cossidae)، مخربترین آفت درختان گردو در ایران، انجام شد. اهداف اصلی این مطالعه شامل ارزیابی بیماریزایی درون تشتک پتری و شاخه، بررسی رابطه بین اندازه بدن میزبان و حساسیت به نماتود، توانایی تولید¬مثل و نفوذ نماتود به بدن میزبان و همچنین بررسی رفتار جلب نماتود به لارو¬های خراط می شدند. ارزیابی بیماریزایی در غلظت¬های 5، 10، 20، 50 و 100 لارو عفونت¬زا به ازای هر لارو آفت در شرایط آزمایشگاه انجام گرفت. میزان LC50 محاسبه شده پس از 72 ساعت نشان داد که نماتود S. carpocapsae (6.4 IJs larva-1) زهرآگین¬تر از H. bacteriophora (8.4 IJs larva-1) بود. در آزمایشات شاخه هر دو نماتود تلفات بالایی روی لارو¬ها ایجاد نمودند. بررسی رابطه بین اندازه بدن لارو¬های Z. pyrina و حساسیت آنها به نماتود نشان داد که میزان تلفات ایجاد شده در لارو¬های بزرگتر پس از قرار گرفتن در معرض S. carpocapsae، بطور معنی¬داری بیشتر بود. هر دو گونه نماتود مورد مطالعه، نفوذ و تولید¬مثل موفقیت آمیزی در بدن لارو¬های خراط و Galleria mellonella L. (Lepidoptera: Galleridae) داشتند. بیشترین تولید¬مثل در غلظت 8 لارو عفونت¬زای H. bacteriophora در Z. pyrina (551088±13150.9 IJs) مشاهده شد. در مطالعه رفتار جستجوگری در پتری¬دیش¬های محتوی آگار، پس از گذشت 1، 12 و 24 ساعت، نسبت جلب نماتود H. bacteriophora بسمت قسمت علائم شیمیایی (فضولات و لارو زنده Z. pyrina و همچنین فضولات و لارو زنده G. mellonella) بطور معنی¬داری بیشتر از S. carpocapsae بود. این نتایج بیانگر آنستکه نماتود¬های بیمارگر می¬توانند کاندیدای مناسبی برای کاربرد علیه لارو خراط باشند، لیکن نظر به این حقیقت که کارایی و پایداری نماتود¬ها ممکن است در باغ متفاوت باشد، مطالعات بیشتری جهت بررسی کارایی این عوامل بیوکنترل برای کنترل کرم خراط در شرایط صحرایی ضروری خواهد بود.

کلمات کلیدی