مقدمه: بیماری یون یا پاراتوبرکلوز یک بیماری مزمن و اغلب شدید صنعت پرورش نشخوارکنندگان کوچک در سراسر جهان می باشد که به دلیل مرگ و میر، کاهش تولید و مداخله در تجارت باعث ضررهای اقتصادی زیادی می شود. هدف مقاله حاضر توصیف ضایعات ماکروسکوپی و هیستوپاتولوژیکی متغیر بیماری یون در یک راس بز نجدی مبتلا به این بیماری می باشد که می تواند تشخیص قطعی این بیماری را تحت تاثیر قرار دهد. روش تحقیق: در تابستان 1394در یک گله بز نجدی در شهرستان فردوس استان خراسان رضوی، یک بیماری شایع شده بود که علائم عمومی آن شامل مرگ و میر، بی اشتهایی، بی حالی و لاغری حیوانات مبتلا بود. جهت تشخیص این بیماری، یک راس بز از نژاد نجدی جهت کالبدگشایی به بخش آسیب شناسی دانشکده دامپزشکی دانشگاه فردوسی مشهد ارجاع گردید. پس از بررسی ضایعات ماکروسکوپی، جهت مطالعه هیستوپاتولوژی، نمونه‌های بافتی از ایلئوم و عقده‌های لنفاوی مزانتریک اخذ گردید و در فرمالین بافر 10%، پایدار شدند. پس از آماده‏سازی بافت و تهیه قالب‏های پارافینی، برش هایی به ضخامت 5 میکرومتر گرفته شدند و به روش متداول هماتوکسیلین - ائوزین و زیل - نلسون رنگ‏آمیزی شدند. یافته‌ها: در کالبدگشایی، شواهد ابتلاء به بیماری یون شامل ضخیم شدن روده ها، چین دار شدن سطح مخاطی آنها و وجود طناب‌های لنفاوی برجسته در سطح سروزی روده ها و مزانتر که از نشانه‌های بیماری یون در نشخوارکنندگان کوچک می باشد، مشاهده نشد و تنها بزرگ شدن و ادماتوز بودن عقده‌های لنفاوی مزانتر دیده شد که در برخی از آنها، ضایعات کانونی سفید رنگ بدون شواهد نکروز کازئوز و کلسیفیکاسیون، مورد توجه قرار گرفت. در مطالعه هیستوپاتولوژی، نفوذ سلول‌های ماکروفاژ کانون‌های متعددی در سراسر عقده لنفاوی مزانتر ایجاد نموده بود. در ضایعات روده، التهاب گرانولوماتوز از نوع توبرکلوئید که با نفوذ ماکروفاژها بصورت کانونی و نفوذ میزان زیادی سلول های آماسی لنفوسیت بصورت منتشر مشخص می گردد، تشخیص داده شد. در رنگ آمیزی اختصاصی زیل نلسون، تعداد کمی باسیل‌های ارغوانی رنگ مایکوباکتریوم در کانون‌های التهاب گرانولوماتوز روده مشاهده شد ولی در عقده‌های لنفاوی مزانتر علی‌رغم ضایعات ماکروسکوپی و میکروسکوپی شدید، باسیل عامل بیماری یون دیده نشد. بحث و نتیجه گیری: بر اساس نتایج این مطالعه پیشنهاد می گردد جهت تشخیص قطعی بیماری یون و رنگ آمیزی اختصاصی زیل – نلسون، نبایستی به ارگان‌هایی که ضایعات شدیدتری دارند اکتفا نمود زیرا ممکن است مایکوباکتریوم عامل بیماری در آنها مشاهده نگردد. از سوی دیگر علی‌رغم عدم مشاهده ضایعات ماکروسکوپی تشخیصی بیماری یون در کالبدگشایی، از نظر هیستوپاتولوژی، ابتلای به این بیماری می تواند مورد تائید قرار گیرد.

کلمات کلیدی