عبدالرحمن جبرتی در دورهای به نگارش رویدادهای مصر پرداخت که این سرزمین در آستانه تحولاتی بود که به سبب آنها ویژگیهای سنتی جامعه مصر به تدریج دستخوش دگرگونی می شد . منشأ جریانهای دگرگون ساز از آنجا بود که از سده نوزدهم میلادی اندیشههای جدید اروپایی در بسیاری از موارد، از جمله در زمینه تاریخنگاری به مصر س رایت کرد که جبرتی در مدت بیش از دو دهه نخست این سده، شاهد آن بود. با آن که جبرتی شاهد این جریان جدید بوده و نخستین مورخ مسلمانی است که دستاندازیهای سیاسی و اقتصادی اروپاییان را به جهان اسلام گزارش داده، ولی به شیوه سنتی دست به نگارش وقایع مصر زده است. با وجود این، گاه با اعمال نگرش انتقادی و تمجید از رفتارهای عقلانی غیر مسلمانان و غیره از این شیوه عدول کرده، به طوری که میشود اثر تاریخی او را بهمثابه معبری بین تاریخنگاری سنتی اسلامی و تولد تاریخنگاری جدید تلقی کرد. آنچه وقایع نویسی جبرتی را مهمتر ساخته، آن است که وی در نوشتن، تحت تأثیر صاحبان قدرت نبوده و بهطور مستقل و به سبب حب وطن به نگارش تاریخ اقدام کرده، با این حال وطندوستیاش مانع واقع نگری او نشده است. همچنین محور گزارش های جبرتی حکمرانان نیستند، بلکه وی عمدتاً اوضاع و احوال مردم را مورد توجه قرار داده است. مقاله حاضر به بررسی روش تاریخ نگاری جبرتی و بینش تاریخی او میپردازد

کلمات کلیدی