برنامه‌ریزی دقیق در تولید محصولات زراعی بر اساس تغییرات مکانی و زمانی عملکرد، مستلزم ارزیابی کمی عوامل محدود‌کننده رشد و آنالیز خلاء عملکرد در مناطق مختلف می‌باشد. بدین منظور جهت پیش‌بینی پتانسیل و خلاء عملکرد چغندرقند (Beta vulgaris L.) به عنوان مهمترین محصول بهاره در استان خراسان، از مدل آزمون شده و تغییر یافته سوکرز (سوکرزبیت) استفاده شد. مبدأ اصلی مدل سوکرزبیت، مدل سوکرز 2 بود که علاوه بر تغییرات اعمال شده در آن برای شبیه‌سازی چغندرقند، زیرمدل بیلان نیتروژن نیز به آن اضافه شد. افزون بر این، پایش عوامل زنده، غیرزنده و روش‌های مدیریتی مؤثر بر عملکرد با تکمیل نمودن پرسش نامه در مزارع شش شهرستان از استان خراسان صورت گرفت. نتایج شبیه‌سازی با مدل سوکرزبیت در شهرستان‌های مختلف استان خراسان رضوی نشان داد که چغندرقند در شهرستان سبزوار با 100 تن در هکتار کمترین و شهرستان نیشابور با 137 تن در هکتار بیشترین پتانسیل تولید را دارند. رابطه مثبت و معنی‌داری بین عملکرد پتانسیل و خلاء عملکرد کل مشاهده شد. با وجودی که به طور متوسط، برخی کشاورزان تا 20 مرتبه زمین را آبیاری می‌کنند، هنوز خلاء عملکرد ناشی از کمبود آب برای چغندرقند در این مناطق تا 42 تن در هکتار مشاهده می‌گردد. برای رسیدن به عملکرد پتانسیل، بسته به شرایط آب و هوایی بیش از 2000 میلی‌متر آب در شهرستان‌های سبزوار و تربت‌جام و 1400-1500 میلی‌متر آب در شهرستان‌های قوچان و نیشابور مورد نیاز است. برای پر کردن خلاء عملکرد ناشی از کمبود نیتروژن و رساندن آن به عملکرد پتانسیل به طور متوسط 440 کیلوگرم درهکتار در برخی شهرستان‌های از جمله سبزوار، نیتروژن برای جذب توسط گیاه چغندرقند نیاز است. این در حالی است میزان نیتروژن به کاربرده شده درمزارع کشاورزان به طور متوسط 50 درصد این مقدار می‌باشد.

کلمات کلیدی