چکیده: مطالعات میکروسکوپی الکترون، اطلاعات تفصیلی ارزشمندی در رابطه با ریخت¬شناسی، منشا، جابجایی، پراکنش، خواص، برهمکنش های تبدیلی و ت،ثیرات زیست¬محیطی آئروسل ها)هواویزه¬ها( در تونل¬های حفاری معدن زیرزمینی اورانیوم ساغند فراهم آورد. ذرات بسیار ریز جمع آوری شده در طی مرحله¬ی خاکبرداری و پیکورکاری، برای مطالعات ریخت¬شناختی و توزیع پراکندگی اندازه¬ی آیروسل های موجود در معدن زیرزمینی اورانیوم ساغند با استفاره از میکروسکوپ الکترونی روبشی مورد مطالعه قرار گرفتند. از طیف سنجی پاشنده¬ی طول موج ریزتجزیه¬ی الکترون پویشی برای تجزیه و تعیین ترکیب شیمیایی ذرات موجود در معدن استفاده شد. تجزیه¬های طیف¬سنجی پاشنده¬ی طول موج نشان داد که مواد مطلق عمدتاً مرکب از انبوهه¬های کانیهای فاقد شکل منظم و با ترکیب¬های متنوع هستند. تجزیه¬ی 46 ذره¬ی منفرد نشان داد که در تعدادی از ذرات کانی، عنصر گوگرد وجود دارد که نشاندهنده¬ی وجود کانیهای سولفیدی حاوی گوگرد زیاد در آیروسل¬ها هستند. تجزیه¬های پراش پرتوایکس و ریزتجزیه¬های الکترون پویشی نشان داد که فازهای اصلی آئروسل¬ها شامل کانی های اورانیوم دار، مواد آمورف، کوارتز، گالن، آپاتیت، کلسیت، سولفات¬ها، پیریت، هورنبلند، اکسیدهای آهن) منیتیت و هماتیت (و کانیهای رسی هستنید. کانیهای رسی عمدتاً کانیهای مختلط ایلیت/ اسمکتیت به همراه کائولینیت و کلریت هستند. مواد مطلق با نسبت بالای کوارتز/ رس با غلبه¬ی لایه¬های مختلط ایلیت/ اسمکتیت مشخص می شوند. مطالعه¬ی غلظت گردوغبار قابل تنفس در بخش¬های بررسی شده¬ی تونل¬های حفاری در مکان¬های فاقد تهویه¬ی مناسب نشان داد که غلظت گردوغبار، بالاتر از حد مجاز استانداردهای سازمان بهداشت و ایمنی شغلی است. هم چنین وجود ذراتی از جنس کانیهای اورانیوم و کوارتز در گردوغبار قابل تنفس، مشخص نمود که کارکنان شاغل در معدن زیرزمینی اورانیوم سارغند، در صورت عدم استفاده از تجهیزهای مناسب زیست محیطی، با خطرزایی بالایی مواجه هستند.

کلمات کلیدی