معماری و شهرسازی در هر کشور بیانگر و تبلور کالبدی فرهنگ مردم آن است و هویت شهرها وابسته به مباحثکیفی و ادراکی در این عرصه میباشد در این راستا شهر مقدس مشهد به واسطه مجموعه حرم مطهر حضرت رضا (ع)در مرکز شهر ، پهنه ای از فضای قدسی زیارت، پیرامون و کل شهر را تحت تأثیر قرار داده است هدف از اینپژوهش بر رسی لایه های ادراکی معماری و شهرسازی در فضای شهری معنوی مطرح است که لایه اول ادراک ولایه دوم و سوم بر مبنای فرایند شناختی و داده های ذهنی است و به ارضای محیطی کمک میکند ؛این بررسی بهصورت موردی در شهر مشهد در محدوده بالا خیابان و پایین خیابان صورت گرفته و میتواند به ارائه تصویری کلیاز کیفیات فضایی و ادراکی محدوده مورد نظر بیانجامد و به بخشی از انتظارات از فضای شهری ایرانی اسلامی پاسخدهد روش این پژوهش مبتنی بر مطالعات کتابخانه ای است و رویکردی توصیفی دارد ؛ نتایج به دست آمده از اینپژوهش به درک اهمیت نقش لایه های ادراکی معماری بومی در ایجاد رویکرد پایداری در فضاهای شهری معنویمنجر میشود؛که نشان دهنده گونه بندی و ترکیب بندی عناصر معماری در بدنه سازی بالا خیابان و پایین خیابان کهعناصر معماری پنجره ، ستون، جان پناه (کتیبه بالایی)، رخبام (کتبیه میانی)، سایه به ان ، ... عوامل موثر در ترکیببندی آن قاب بندی و صفحه بندی پنجره ؛تراز بودن پنجره ها ؛تراز سایه به ان ؛ضرباهنگ عمودی و افقی ؛مقیاس ورودی ؛خطآسمان ؛تناسبات نما و ارتفاعها می باشدو حضور این عناصر در طراحی معماری شهری باعث میگردد که با طراحیشهری اسلامی اندیشه اسلامی را در ذهن تقویت نمایم اصول فکری معنوی میشود ودر آن زمان است که شهر ومعماری الهی و اسلامی با تمام مو لفه هایش شکل می گیرد .

کلمات کلیدی