آموزش و پرورش هر کشور آیینه تمام نمای فرهنگ، ارزشها و میراث تربیتی آن کشور تلقی می گردد (کریمی، 256 ). در نظام آموزش و پرورش جمهوری اسلامی ایران نیز سعی بر آن است که تربیت دانش آموزان ماهیت دینی :1388 283 ). انجام این رسالت در کشور ما به عنوان یک جامعه اسلامی تا حدود زیادی به نهاد : داشته باشد (باقری، 1386 آموزش و پرورش واگذار گردیده است. در درون این نهاد، کتاب های درسی به عنوان یک سازوکار مؤثر مطرح میباشند. نقش » محتوای این کتابها میتوانند نقش مؤثری در هدایت و پرورش دینی و اسلامی دانش آموزان ایفا کنند. چنان که کتاب در فرایند تعلیم و تربیت فراهم کردن امکانات و شرایط مناسب برای ایجاد تغییرات مطلوب رفتاری در دانش آموزان از .(116 : ایمانی و مظفری، 1383 ) « طریق آموزش است در این زمینه محتوای کتاب های درسی قرآن و دینی از جایگاه خاصی برخوردار هستند. این کتابها از جملهی مهم- ترین کتاب های درسی میباشند که در امر تعلیم و پرورش باورها، بینشها و ارزشهای دینی میتوانند نقش مهمی ایفا کنند. در نتیجه توجه به محتوای گنجانده شده در آن ها، از ضرورت والایی برخوردار است. دفتر برنامه ریزی و تدوین کتب درسی نظام آموزش و پرورش کشور از اوایل دهه هشتاد در تلفیق محتوای کتاب های قرآن و دینی تلاش نمود و حاصل این هم اکنون در نظام تعلیماتی کشور مورد استفاده دانش آموزان و معلمان « دین و زندگی » تلاش کتابی گردید که با عنوان استفاده از آیات قرآن در بطن درسهای دینی با هدف تقویت علاقهمندی به قرائت » قرار گرفته است. هدف از این تلفیق اعتصامی، ) « قرآن کریم و تقویت توانایی درک معنای عبارتها و تدبر در آیات قرآن کریم توسط دانش آموزان میباشد 26 ) و از آن جا که برنامه درسی دینی حوزه ای علمی است که شامل هدف، محتوا و روش های تدریس میباشد :1385 (ملکی، 1386 ). از میان عوامل ذکرشده می توان به محتوای برنامه درسی به عنوان یک عنصر با اهمیت اشاره کرد (ملکی، 1370 ). محتوا مؤلفه ای است که موفق بودن یک کتاب علمی درسی را در کنترل خود دارد (ارشدی، 1391 ). در تأیید اهمیت محتوا رهنما، طباطبایی، علیین ( 1392 ) در پژوهش خود به این نتیجه رسیدند که محتوای کتب درسی مربوط به تربیت دینی از عوامل آسیبزا در تربیت دینی دانش آموزان دوره راهنمایی شهر تهران است؛ بنابراین انتخاب محتوا اهمیت فراوانی در تدوین برنامه درسی و تألیف یک کتاب علمی درسی دارد. چنان که در انتخاب محتوا، معیارها و اصول مختلفی از جمله: اعتبار، اهمیت، علاقه و جذابیت، سودمندی، قابلیت یادگیری و انعطاف پذیری (فهم) بکار گرفته می شود (ملکی، 83 )؛ و از میان این عوامل سه مؤلفه: اهمیت، جذابیت و قابلیت فهم در انتخاب محتوا بیش ترین کاربرد را دارند : 1389 (حسینپناه و همکاران، 1389 )، چنانکه تأمل در قرآن برای انتخاب محتوا، نمونه بارزی برای ضرورت زیباسازی برنامه درسی میباشد (ملکی، 1385 ). در حقیقت اثربخشی ناکافی آموزش های مستقیم در تربیت دینی باعث شده است تا متخصصان تعلیم و تربیت در پی روش های غیرمستقیم و بهره گیری از سایر رشته ها و به ویژه حوزه های هنری به منظور گسترش تعالیم اسلامی باشند (صابری و سعیدی رضوانی، 1391 ). یکی از شیوه های ارائه محتوا که تأثیر بسزایی در پرورش نفوس و برانگیختن احساسات و عواطف آدمی دارد و گوینده را در اهداف و مقاصد یاری می کند و جذابیت و قابلیت فهم مطالب را به همراه دارد، تمثیل است (حسینی اجداد، پورمحمد و بهرامی نصیر محله، 1391 ). بر این اساس پیام مقاله مذکور ارائه نمونه هایی از انواع تمثیلاتی است که می تواند بر فهم و جذابیت محتوا بیفزاید و منجر به پرورش ابعاد دینی در نوجوانان گردد. روش پژوهش حاضر از لحاظ هدف، جزء پژوهشهای کاربردی می باشد که از نتایج آن برای حل مسائل موجود و توسعه 79 ). روش اجرای پژوهش از لحاظ : دانش کاربردی در یک زمینه خاص استفاده میشود (سرمد، بازرگان و حجازی، 1387 جم عآوری اطلاعات، بررسی محتوا برای شناسایی تمثی لهای موجود در کتب پیام های آسمان دوره متوسطه اول م یباشد؛ بدین صورت که محتوای کتاب مطالعه شد و مواردی که در برگیرنده معنای تمثیل بود، شناسایی شد. سپس جستجوی تمثیل های مرتبط با مفاهیم کلیدی از طریق نرم افزارهای مربوطه انجام گردید بدین ترتیب که این مفاهیم کلیدی به عنوان کلیدواژه های جستجو در نرم افزارهای مربوطه جستجو شد، سپس جهت تبیین این مفاهیم، آیات و روایات مربوط به آن مطالعه و بررسی شد.

کلمات کلیدی