امروزه یکی از چالشهای اساسی مدیریت و برنامه ریزی شهری امنیت در سکونتگاههای غیررسمی است . این سکونتگاهها با گسترش افقی شهر ها در سال های اخیر به وجود آمده است. رشد کلان شهر مشهد در سال های اخیر باعث شده است که تعدادی از روستاهای موجود در اطراف شهر جزیی از استخوان بندی اصلی شهر شده و عدم تطابق ساختار این نوع بافت با بافت اطراف و سایر نقاط شهر و ناکارآمدی آن، سبب بروز مشکلات اجتماعی، اقتصادی و کالبدی بسیاری شده است. قلعه آبکوه نمونه ای از این نوع بافت در سطح شهر مشهد میباشد. فقر، آسیب های اجتماعی، بزهکاری و کاهش امنیت از جمله مشکلاتی است که در این محله نمود پیدا کرده است. فرضیه اولیه در بررسی های انجام شده بر مبنای وجود ناامنی حاصل از محیط کالبدی نامناسب استوار است. هدف اصلی این پژوهش بررسی تاثیر عوامل کالبدی و اجتماعی بر امنیت بافت قدیمی آبکوه میباشد. بدین منظور سعی بر آن شده است که با تاکید بر اهمیت امنیت اجتماعی و نظارت اجتماعی موجود در این بافت، میزان امنیت محله تعیین گردد. روش بکار گرفته شده نیز برداشت های میدانی از محیط کالبدی و استفاده از پرسشنامه برای ساکنین محله میباشد. نتایج به دست آمده از مشاهدات کالبدی نشان دهنده وجود مناطق ناامن در محله و آمارهای منتج از پرسشنامه ها حاکی از وجود امنیت در محله است. نتایج این تحقیق، فرضیه ابتدایی پژوهش را تا حدودی رد میکند و بیانگر وجود امنیت حاصل از نظارت اجتماعی در عین وجود عوامل کالبدی ، اجتماعی و اقتصادی نامطلوب در محله است. بدین ترتیب میتوان با تقویت روابط اجتماعی، اثر عوامل کالبدی را در امنیت شهری کاهش داد و از عوامل کالبدی در جهت ارتقا نظارت اجتماعی استفاده نمود.

کلمات کلیدی