علی بن ابی طالب و زبیربن عوام که از پیشگامام و سابقون در اسلام و از خواص و نخبگان تاثیر گذار عصر خود به شمار می آمدند، بخش عمده ای از حیات ایمانی و سیاسی خویش را از دوران مکی تا روزگار خلیفه سوم در مدینه با تفاهم ، همدلی و همگرایی گذارندند اما در روزهای آغازین حکومت امام علی، روابط آنها به سردی گرایید و سرانجام در حوالی بصره به رویارویی نظامی منجر شد. پرسشی که این مقاله می کوشد تا به روش توصیفی تحلیلی برای آن پاسخی جستجو کند،این است که چگونه تفاهم و همگرایی میان این دو صحابی بزرگ به واگرایی و تخاصم بدل شد و کار را به مقابله و منازعه کشاند؟یافته های این پژوهش،ناظر به این معناست که اشرافیت مادی که در عصر فتوح اسلامی دامنگیر برخی از صحابه پیامبر گردید،به تحول احوال آنها انجامید و دنیاگرایی و میل به قدرت،جای اخلاص و فداکاری دیروز را گرفت و موجب شد که مطالبات زبیر از حکومت نوبنیاد علی(ع) افزایش یابد؛ اما چون امام علی حاضر به برآوردن آنها نشد روابط میان آن دو به تیرگی گرایید.

کلمات کلیدی