از صفات گیاهی می‌توان برای آگاهی از چگونگی پاسخ پوشش‌های گیاهی به عوامل مخرب محیطی استفاده نمود. هدف این تحقیق بررسی تغییرات صفات گیاهان در دو دوره زمانی شش و دوساله پس از وقوع آتش سوزی طبیعی در یک مرتع نیمه خشک بود. سه سایت مجاور هم (شاهد، و آتش‌سوزی شده در سال های 1383 و 1387) در مرتع جوزک در استان خراسان شمالی انتخاب و اندازه گیری ها در بهار و تابستان 1389 انجام شد. در هر سایت فهرست گونه‌های گیاهی ثبت و 58 صفت مورفولوژیکی، فنولوژیکی و تولید مثلی برای گونه ها اندازه‌گیری شد. نتایج نشان دهنده 4 نوع عکس العمل متفاوت صفات گیاهی نسبت به آتش سوزی در طی زمان بود. نوع اول، 37 صفت تحت تاثیر آتش سوزی قرار نگرفتند، نوع دوم، صفات سازگار: فراوانی گیاهانی که دارای صفت یکساله بودند با گذشت زمان افزایش یافت نوع سوم، صفات مقاوم: فراوانی گیاهانی که دارای 13 صفت خارداری، کرکداری، تاج پوشش خوابیده، برگ قاعده‌ای و برگ ساقه و برگ قاعده، انشعابداری، انتشار توسط بذر، تولید مثل رویشی، روش تکثیر توسط بذر و ریزوم و فنولوژی برگ سه ماه و بیشتر از سه ماه، ابتدا افزایش و سپس کاهش نشان داد. نوع چهارم، صفات حساس: فراوانی گیاهان گندمی چند ساله، بوته‌ای‌ها، نیمه خزنده، چند ساله، بدون خار، برگ گوشتی‌ها و برگ ساقه‌ای ها با گذشت زمان کاهش نشان داد. نتیجه‌گیری، صفات گیاهی نقش مهمی در تعیین پاسخ گونه‌های گیاهی به عوامل مخرب محیطی دارند و از اینرو می‌توانند بر مسیر توالی ثانویه مرتع پس از آتش سوزی تاثیر گذار باشند.

کلمات کلیدی