سابقه و هدف: دو مشکل عمده در توسعه فضای سبز مناطق شهری و صنعتی عبارتند از (1) استفاده از گونه های گیاهی پرمصرف و حساس به شرایط محیطی (2) استفاده از شیوه های آبیاری سنتی. این عوامل باعث می گردند تا متولیان فضای سبز هزینه های زیادی صرف آبیاری، مبارزه با آفات و بیماری¬ها، و بازکاشت گیاهان خسارت دیده کنند. در این مقاله تجربه چندین سال پژوهش و فعالیت اجرایی در زمینه روشهای اهلی سازی گونه های بومی برای استفاده در فضای سبز شهری و صنعتی، روشهای آبیاری زیرقشری، طراحی نهالستان های معرفی برای افزایش تنوع گونه های گیاهی در فضای سبز ارایه می گردد. علاوه بر این، شرح مختصری از 8 سال کار پژوهشی، مشاوره و اجرایی در فضای سبز پالایشگاه گاز شهید هاشمی نژاد سرخس ارایه می گردد. مواد و روشها: بذر و اندام رویشی 12 گونه بومی از عرصه های طبیعی خراسان جمع آوری و در بوستان غدیر مشهد اهلی¬سازی شد. مراحل رویشی گیاهان از جوانه زنی تا بذردهی کامل ثبت و سازگاری آنها با محیط بررسی شد. در یک دوره سه ساله، چهار روش مشهد معرفی گردیده اند؛ نتایج حاصل بصورت یک راهنمایی کاربردی و قابل استفاده برای کارشناسان فضای سبز تهیه شده است. روشهای آبیاری زیرقشری (بطری لوله و لوله عمقی) باعث توسعه عمقی ریشه، صرفه جویی در مصرف آب آبیاری و کمک به استقرار گیاهان شدند. در پالایشگاه سرخس، گونه زیتون تلخ به دلیل حساسیت به سرما و کاج به دلیل حساسیت به بیماری قارچی و آب پساب مناسب تشخیص داده نشدند، یک نهالستان معرفی برای پالایشگاه طراحی و تعداد 15 گونه گیاهی جدید برای انجام آزمایشهای سازگاری و کاشت در فضای سبز آن پالایشگاه معرفی شد. نتیجه گیری: بهترین گزینه برای توسعه فضای سبز هر منطقه استفاده از پتانسیل¬های طبیعی و ذخایر ژنتیکی همان منطقه است. گیاهان بومی سازگاری زیادی به شرایط اقلیم، خاک، آب آبیاری داشته کم نیاز هستند و در برابر آفات و بیماری¬ها مقاومند؛ کاشت و اهلی سازی آنها می¬تواند استراتژی مناسبی به جهت افزایش تنوع گونه ای و پایداری فضای سبز باشد. روش¬های آبیاری زیرقشری پتانسیل بالایی برای کاهش آبیاری، استفاده در خاک¬ها ی شور و قلیایی و مبارزه با گیاهان مهاجم دارند. تجربه پالایشگاه گاز سرخس نشان می دهد که استفاده متناوب از پساب تصفیه شده و آب شیرین می تواند باعث صرفه جویی در هزینه های آبیاری و کاهش آلاینده های زیست محیطی ناشی از رهاسازی پساب به مناطق مجاور شود. آبیاری بطری لوله، لوله عمقی، حفاظ مکانیکی و آبیاری نشتی با روش سنتی آبیاری غرقابی مقایسه شد. اثر سرمای زمستان، بیماری های قارچی و پساب صنعتی و بهداشتی بر گیاهان کاشته شده در فضای سبز پالایشگاه گاز سرخس بررسی شد. یافته ها: از گیاهان بومی کاشته شده، تاکنون 7 گونه براحتی تکثیر شده سازگاری های آنها بررسی و برای کاشت در فضای سبز شهر

کلمات کلیدی