هلالی آبگیر، چاله هایی نیم دایره ای شکل هستند که در امتداد خطوط تراز عمود بر جهت شیب و توسط نیروی کارگری و یا با استفاده از ماشین آلاتی مانند تراکتور احداث می شوند. در مرتع کومیران که در قسمت بالادست دق محمدآباد چاهک در شهرستان قائنات قرار دارد، چاله های هلالی آبگیر به منظور جلوگیری از ورود رواناب به داخل دق و در نتیجه جلوگیری از گسترش دق توسط ادارة منابع طبیعی شهرستان احداث شده اند. علاوه بر این در داخل چاله ها بذر چندین گونه مرتعی مفید نیز کشت شده است. این پژوهش با هدف اثرات چاله ها بر استقرار گیاهان و محل استقرار نهال های تاغ و آتریپلکس و گیاهان بومی منطقه در هلالی آبگیر بررسی شد. نمونه گیری به صورت سیستماتیک- تصادفی انجام شد. نتایج نشان داد که احداث هلالی در داخل آبراهه اثر بیشتری بر استقرار نهال گیاهان کاشته شده نسبت به هلالی های خارج از آبراهه دارد. بین مساحت هلالی آبگیر و تعداد نهال آتریپلکس و تعداد گیاهان طبیعی رابطه معنی داری وجود داشت ولی این رابطه برای نهال تاغ معنی دار نبود. بیشترین استقرار گیاهان کاشته شده در هلالی آبگیر در بخش میان¬هلالی بود. گیاهان کاشته شده کمترین استقرار را در بخش وسط هلالی و خارج هلالی داشتند در صورتی که سایر گیاهان بیشترین حضور را در این بخش ها داشتند. همچنین رابطه معنی داری بین سطح هلالی و درصد تخریب هلالی وجود داشت بطوری که کمترین درصد تخریب در چاله های با ابعاد 8-6 مترمربع بود. نتیجه گیری، اگر هدف اصلی از استقرار چاله های هلالی احیاء مناطق خشک یا کاشت گیاهان باشد، توصیه می شود که چاله های کوچک به مساحت 8-6 متر مربع در داخل آبراهه احداث و گیاهان مرتعی در بخش داخلی پشته ها کاشته شوند.

کلمات کلیدی