امروزه مصرف متعادل و بهینه¬ی کود و آب از مهم¬ترین عوامل افزایش تولید و بهره‌وری کیفیت محصولات کشاورزی محسوب می¬شوند. ¬به¬منظور برآورد مقادیر بهینه¬ی سوپرجاذب رطوبت، اسید هیومیک و آب آبیاری در زراعت ذرت (Zea mays L.) آزمایشی با استفاده از روش سطح پاسخ، در قالب طرح باکس-¬ بنکن طراحی و در سال زراعی 93-1392 در مزرعه‎ی تحقیقاتی دانشکده¬ی کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد اجرا شد. تیمارهای آزمایشی با توجه به سطوح پایین و بالای سوپرجاذب رطوبت (80 و 160 کیلوگرم در هکتار)، اسید هیومیک (4 و 8 کیلوگرم در هکتار) و حجم آب آبیاری (100 و 50 درصد نیاز آبی) با استفاده از نرم¬افزار مشخص شدند که با در نظر گرفتن سه تکرار برای نقطه¬ی مرکزی، در مجموع 15 ترکیب تیماری حاصل شد. نتایج آزمایش نشان داد که عملکرد دانه به¬طور معنی¬داری تحت تأثیر اثرات اسید هیومیک و آبیاری از جزء خطی مدل رگرسیونی و اثرات درجه دو سوپرجاذب و آبیاری از جزء درجه دو مدل رگرسیونی قرار گرفت، به¬طوری¬که بیشترین میزان عملکرد دانه زمانی حاصل شد که به¬ترتیب از 120 و 8 کیلوگرم در هکتار سوپرجاذب رطوبت و اسید هیومیک استفاده شد و در طول فصل رشد 300 مترمکعب در هکتار آب در اختیار گیاه قرار گرفت. بیشترین تأثیرگذاری اسید هیومیک در بهبود عملکرد ماده‎ی خشک در سطح میانی این کود (6 کیلوگرم در هکتار) حاصل شد، ضمن این¬که افزایش دو برابری اسید هیومیک مصرفی از 4 به 8 کیلوگرم در هکتار منجر به افزایش 7 درصدی میزان پروتئین دانه شد. در سناریوی اقتصادی با مصرف به¬ترتیب 06/126 و 19/7 کیلوگرم در هکتار سوپرجاذب رطوبت و اسید هیومیک و 47/347 مترمکعب در هکتار آبیاری عملکرد دانه¬ای معادل 26708 کیلوگرم در هکتار به¬دست آمد. در سناریوی اقتصادی-زیست¬محیطی دستیابی به حداکثر عملکرد دانه (26309 کیلوگرم در هکتار) و حداکثر کارآیی مصرف آب (23/5) زمانی محقق شد که از 63/123 کیلوگرم در هکتار سوپرجاذب، 19/7 کیلوگرم در هکتار اسید هیومیک و 23/323 مترمکعب در هکتار آبیاری استفاده شد و از آنجایی¬که از دیدگاه اکولوژیک، سناریوی اقتصادی-زیست¬محیطی نسبت به دو سناریوی دیگر دارای اولویت است، به‎نظر می¬رسد با استفاده از مقادیر بهینه¬ی منابع در این سناریو می¬توان ضمن دستیابی به تولید پایدار ذرت، آلودگی¬های زیست¬محیطی را به حداقل رساند.

کلمات کلیدی