از مباحث اثر گذار در تفسیر، بحث زبان قرآن است. برای نمونه، تک لایه، دولایه، یا چند لایه بودنِ زبان قرآن، در انتخاب اهداف تفسیری و روش‌های رسیدن به آنها، نقشی تعیین کننده دارد. دیدگاه رایج، دولایه بودنِ زبان قرآن است که ناشی از اعتقاد به ظاهر و باطن، و محال دانستن استعمال لفظ در چند معناست. این مبانی، مانع اهداف تفسیریِ مبتنی بر تکثر معنا، از جمله «ارزش افزایی»، هستند. یک تفسیر ارزش افزا، دامنه‌ای از احتمالات تفسیریِ روا را به سوی متن روانه کرده، تا ارزش و اعتبار ادبی آن را به حد اعلا رسانده و آشکار کند. نوشتار حاضر، در صدد است تا مبتنی بر پذیرش چند لایگی زبان قرآن و تکثر معنایی آن، به بررسی امکان طرح نظریۀ ارزش افزایی در تفسیر قرآن پرداخته، فرصت‌ها و چالش‌های آن را مورد ارزیابی قرار دهد. مهم‌ترین فرضیه‌ها/ دستاوردهای این نوشتار عبارتند از: 1) زبان قرآن، نه تنها زبانی ترکیبی، بلکه چندلایه است و از این رو، متن آن، سرشار از پتانسیل های معنایی است. 2) به جهت ویژگی‌های منحصر به فرد صاحب این متن، نظیر علم بی نهایت، امکان مقصود بودنِ تمامی احتمالات معنایی، فراهم گشته است. 3) تفسیر ارزش افزا، به خودی خود، منافاتی با تقدس متون دینی یا لزوم قصدی گرایی ندارد، منجر به تفسیر به رأی، بی اعتباری شواهد تفسیری، یا نقض غرض الهی نمی‌شود. 4) ارزش افزایی، حتی در آیات فقهی(آیات الاحکام) نیز قابل طرح است. برای نشان دادن مورد اخیر، یک نمونۀ فقهی با تفصیل بیشتر در نوشتار حاضر بررسی شده است.

کلمات کلیدی