نوشتارحاضر درصدد ارائه چارچوبی جامعه¬شناسانه برای تحلیل موضوع "عدالت اجتماعی" است. این سوال مطرح است که جامعه شناسی،"هست ها"ی اجتماعی را بررسی می کند در حالیکه عدالت در محدوده " بایدها و تجویزها"ست و مطالعه آن به مثابه فضیلتی فردی و اجتماعی، بیشترموضوع بررسی فلسفه اخلاق و فلسفه سیاست است .ازاین منظر عدالت درحیطه عقل عملی قرارگرفته و حکم به عقلی بودن حُسن عدل و کلّی عدالت صادرمی شود. در این معنا، عدالت موضوعی نیست که بتوان درستی و نادرستی را بر آن حمل کرد،عدالت نوعی تجویز است که گاه خطاب به تمام مردم است و گاه طیف خاصی از مخاطبان را مورد نظر دارد. چنانچه قائل باشیم که جامعه شناسی علم هست¬ها- نه بایدها-ست دراین صورت بررسی علمی یک امر تجویزی چه معنایی خواهد داشت؟ پاسخ این است که اگر تجویزی، فارغ از منشاء و ریشه آن، خصلتی بین¬الاذهانی یافت و بخشی از یک فرهنگ یا خرده¬فرهنگ قرار گرفت، در آن صورت یک «وجود اجتماعی» پیدا می کند که مانند هر «امر واقعی» منشاء اثر بوده و می¬توان آن را مورد بررسی جامعه شناختی قرارداد. بدین صورت چارچوب یک پژوهش علمی و تجربی درباره عدالت اجتماعی، به عنوان یکی از مناقشه برانگیزترین انواع عدالت، موضوعیت خواهد یافت. عدالت اجتماعی ناظر بر عادلانه بودن توزیع کالا و خدماتی است که به جهت کمیاب بودن مورد توجه آحاد جامعه است. بنابراین رویکرد جامعه¬شناختی به عدالت اجتماعی، منطقاً در پی پاسخ¬گویی به دو پرسش خواهد بود: 1) بررسی آنچه که می¬بایست به نحوی عادلانه توزیع شود و 2) کشف معنا و محتوای بین¬الاذهانیِ «عادلانه بودن»؛ و چون در پاسخ به پرسش اول به فهرستی از امور نائل می¬شویم، پس پرسش دوم نیز به تفکیک کالاهای توزیع شده قابل طرح خواهد بود. پاسخ به این دو پرسش فراهم¬کننده چارچوبی است که آرای فلاسفه و اندیشمندان اجتماعی اعصار مختلف را می¬توان ذیل آن تعریف کرد؛ به¬طوری که بتوان تشخیص داد هر صاحب نظری در مورد "موضوع توزیع" و "چگونگی توزیع" آن چه نظری دارد.

کلمات کلیدی