یکی از چالش¬های پیش رو در کلان¬شهرهای امروز دسترسی فضاهای شهری است؛ امروزه شـاهد کـاهش کیفیـت محیط شهری در بافت مرکزی پایتخت معنوی ایران هستیم. حرم مطهر حضرت رضا (ع) به عنوان یـک محـدوده خاص شهری زائران و مراجعان بسـیاری دارد و از پتانسـیل¬های انسـانی و اجتمـاعی بـالایی برخـوردار اسـت و می¬تواند یک فضای شهری مناسب را فراهم کند، ولی به علت مشکلات ناشی از انـواع تـداخل¬ها سـواره و پیـاده؛ نحوه حضور و حرکت زائرین در این مسیرها و... چهره این خیابان شلوغ و فاقد ویژگیهای مثبـت هـویتی اسـت .هدف از پژوهش حاضر شناخت سازمان بصری رفتاری خیابان و تحلیل مناظر شهری از طریق برداشت گره¬ها و نشانه¬ها در طول محور شیرازی است. مشکلات حرکت پیاده در محور ورود به حرم مطهـر مـورد مطالعـه قـرار میگیرد و پیشنهاداتی جهت ارتقاء کیفیت محیطی و ساماندهی آینده محـور داده خواهـد شـد. ایـن بررسـی بـه صورت موردی در محور شیرازی در شهر مشهد صورت گرفته است. روش تحقیـق توصـیفی تحلیلـی اسـت و برای گردآوری داده¬ها از روش کتابخانه¬ای و بررسی¬های میدانی (توزیع پرسشنامه و مشاهده) و نیـز مصـاحبه و گفتگو با متخصصان فعال در این زمینه انجام شده است. جامعه آماری این تحقیق زائرین و شهروندان حاضر در خیابان شیرازی مشهد می¬باشند که نمونه¬ای به حجم 183 نفر با ابزار پرسشنامه مورد مطالعه قرار گرفته¬اند. نتایج حاکی است؛ عدم رضایتمندی زائرین و شهروندان در خیابان شیرازی در رابطه با عرض سـواره¬رو و پیـاده رو بخصوص در مراسم مذهبی و اعیاد و نیز عدم رضایت در دسترسی¬های شهری به علت عـدم رعایـت مقـررات شهرسازی و معماری؛ اغتشاش بصری و عدم همخوانی مبلمان؛ وجـود سـد معبـر؛ کیفیـت نامناسـب پیـاده رو و کمبود پارکینگ است و رابطه معنادار آن در بخش زائرین با کمبود فضاهای باز عمومی و سـبز در ایـن محـور؛ بنابراین، برای ارتقاء سیمای محور شیرازی باید؛ استفاده از کاربری ترکیبی؛ ساماندهی کاربری¬هـا و کانون¬هـا بـا حفظ محوریت حرم مطهر؛ رعایت معماری اسلامی ایرانی؛ تقویت فضاهای باز شهری و سبز در قالب گره¬هـای شهری در تقاطع¬ها و ایجاد نقاط مکث از طریق عقب رفتگی بدنه ساختمانها که به هویت خیابان به عنوان یک مفصل شهری کمک می¬کند.

کلمات کلیدی