در دهه های اخیر اهمیت و نقش سرمایه انسانی در رشد اقتصادی کشورها بیشتر مورد توجه اقتصاددانان قرار گرفته است؛ به طوری که درحال حاضر یکی از عوامل حیاتی برای رشد و توسعه اقتصادی کشورها، انباشت سرمایه انسانی است. هدف این پژوهش بررسی ارتباط بین دو شاخص جایگزین سرمایه انسانی؛ یعنی مخارج آموزشی دولت و مخارج بهداشتی دولت، به طور هم¬زمان، بر رشد اقتصادی 10 کشور متنتخب عضو منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا با استفاده از روش GMM طی دوره¬ی زمانی 2003-2011، بود. نتایج به¬دست آمده از برآورد الگو به روش داده¬های تابلویی پویا نشان داد که در کنار عوامل سرمایه فیزیکی و نیروی کار، متغیر سرمایه انسانی نیز در تابع تولید در کشورهای منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا نقش مهمی دارد، به¬طوریکه یک درصد افزایش در مخارج بهداشتی و مخارج آموزشی به ترتیب به افزایش 68/0 و 05/0 درصد در نسبت رشد اقتصادی منجر می¬شود. همچنین در این برآورد، نسبت تعدیل رشد اقتصادی برابر با 59/0 بود و این نشان می¬دهد که در هر سال 59 درصد از شکاف بین مقدار واقعی رشد اقتصادی و مقدار مطلوب آن از بین می¬رود.

کلمات کلیدی