پژوهش های حفاظت آب و خاک, دوره (23), شماره (2), سال (2016-7) , صفحات (301-310)

عنوان : ( بررسی اثرات جهت و درجه شیب بر کیفیت خاک در جنوب شرق مشهد )

نویسندگان: محمدباقر صوفی , حجت امامی , علیرضا کریمی , غلامحسین حق نیا ,

بر اساس تصمیم نویسنده مقاله دسترسی به متن کامل برای اعضای غیر دانشگاه ممکن نیست

استناددهی: BibTeX | EndNote

چکیده

سابقه و هدف: توپوگرافی به عنوان یکی از عوامل خاک‌سازی در قالب جهت و موقعیت شیب بر ویژگی‌های فیزیکی خاک موثر است. جهت شیب از طریق تاثیر بر روی رطوبت، دما و فعالیت ریزجانداران خاک باعث تغییر ماده آلی خاک در جهت‌های مختلف شیب و باعث ایجاد تفاوت در کیفیت خاک می‌شود. درجات مختلف شیب نیز از طریق انتقال رس‌ها و ماده آلی به قسمت‌های پایین شیب و تغییر در جرم مخصوص ظاهری، کیفیت خاک را تحت تاثیر قرار می‌دهند (15). بررسی کیفیت خاک به منظور حداکثر بهره‌برداری کشاورزی با حداقل تخریب زیست محیطی و جلوگیری از فرسایش خاک ضروری است. هدف از این پژوهش بررسی کیفیت خاک در درجات مختلف دو جهت شمالی و جنوبی در حوضه سد طرق درجنوب شرق مشهد بود. مواد و وروشها: برای ارزیابی کیفیت خاک، تعداد ۴۰ نمونه خاک ازعمق ۰ تا ۳۰ سانتی‌متری دو جهت شمالی و جنوبی در شیب‌های کمتر از ۱۰%، ۱۰ تا ۲۰ %، ۲۰ تا ۳۰ % و بیشتر از ۳۰ % از حوضه سد طرق واقع در جنوب شرق مشهد برداشته شد. از هر درجه شیب ۵ نمونه برداشته شد و ویژگی‌هایی مثل درصد ماده آلی خاک، جرم مخصوص ظاهری، مقدار آهک، نسبت جذب سدیم (SAR)، میانگین وزنی قطر خاکدانه‌ها، رس و سیلت قابل پراکنش در آب، درصد شن، سیلت و رس خاک، واکنش خاک و شاخص پایداری ساختمان خاک (SI) اندازه‌گیری شدند. نمره مربوط به هر ویژگی بر اساس توابع نمره‌دهی و وزن هر ویژگی از تقسیم سهم هر ویژگی بر مجموع سهم تمام ویژگی‌ها به وسیله نرم افزارJMP4 محاسبه شد، سپس شاخص کیفیت خاک بر اساس مجموع حاصل‌ضرب نمره هر ویژگی در وزن آن محاسبه گردید. نتایج و بحث: بر اساس نتایج این پژوهش، همبستگی بین شاخص کیفیت خاک با ماده آلی، آهک، رس و سیلت قابل پراکنش در آب، سیلت و رس مثبت و با شن و میانگین وزنی قطر خاکدانه‌ها منفی و معنی‌دار در سطح یک درصد به دست آمد. مقدارعددی شاخص کیفیت خاک در شیب شمالی به طور معنی‌داری بیشتر از شیب جنوبی بود. علت بیشتر بودن شاخص کیفیت خاک در جهت شمالی شیب در محدوده بهینه قرار داشتن اکثر ویژگی‌ها نسبت به جهت جنوبی شیب است. بین ‌درجات مختلف شیب جنوبی با هم تفاوت معنی داری وجود نداشت، ولی در جهت شمالی بین درجات مختلف شیب با شیب ۲۰ تا۳۰% تفاوت معنی‌داری مشاهده شد و مقادیر کیفیت خاک در این شیب کمتر از سایرشیب‌ها بود. نتیجه‌گیری: در این پژوهش کیفیت خاک بیشتر تحت تاثیر جهت شیب بود و درجات مختلف شیب تاثیری بر روی کیفیت خاک نداشتند. مواد و وروشها: برای ارزیابی کیفیت خاک، تعداد ۴۰ نمونه خاک ازعمق ۰ تا ۳۰ سانتی¬متری دو جهت شمالی و جنوبی در شیب¬های کمتر از ۱۰%، ۱۰ تا ۲۰ %، ۲۰ تا ۳۰ % و بیشتر از ۳۰ % از حوضه سد طرق واقع در جنوب شرق مشهد برداشته شد. از هر درجه شیب ۵ نمونه برداشته شد و ویژگی¬هایی مثل درصد ماده آلی خاک، جرم مخصوص ظاهری، مقدار آهک، نسبت جذب سدیم (SAR)، میانگین وزنی قطر خاکدانه¬ها، رس و سیلت قابل پراکنش در آب، درصد شن، سیلت و رس خاک، واکنش خاک و شاخص پایداری ساختمان خاک (SI) اندازه-گیری شدند. نمره مربوط به هر ویژگی بر اساس توابع نمره¬دهی و وزن هر ویژگی از تقسیم سهم هر ویژگی بر مجموع سهم تمام ویژگی¬ها به وسیله نرم افزار JMP4 محاسبه شد، سپس شاخص کیفیت خاک بر اساس مجموع حاصل¬ضرب نمره هر ویژگی در وزن آن محاسبه گردید. نتایج: بر اساس نتایج این پژوهش، همبستگی بین شاخص کیفیت خاک با ماده آلی، آهک، رس و سیلت قابل پراکنش در آب، سیلت و رس مثبت و با شن و میانگین وزنی قطر خاکدانه¬ها منفی و معنی¬دار در سطح یک درصد به دست آمد. مقدارعددی شاخص کیفیت خاک در شیب شمالی به طور معنی¬داری بیشتر از شیب جنوبی بود. علت بیشتر بودن شاخص کیفیت خاک در جهت شمالی شیب در محدوده بهینه قرار داشتن اکثر ویژگی¬ها نسبت به جهت جنوبی شیب است. بین ¬درجات مختلف شیب جنوبی با هم تفاوت معنی داری وجود نداشت، ولی در جهت شمالی بین درجات مختلف شیب با شیب ۲۰ تا۳۰% تفاوت معنی¬داری مشاهده شد و مقادیر کیفیت خاک در این شیب کمتر از سایرشیب¬ها بود. نتیجه¬گیری: در این پژوهش کیفیت خاک بیشتر تحت تاثیر جهت شیب بود و درجات مختلف شیب تاثیری بر روی کیفیت خاک نداشتند.

کلمات کلیدی

, رس قابل پراکنش در آب, شاخص پایداری ساختمان خاک, شاخص کیفیت خاک
برای دانلود از شناسه و رمز عبور پرتال پویا استفاده کنید.

@article{paperid:1057797,
author = {صوفی, محمدباقر and امامی, حجت and کریمی, علیرضا and حق نیا, غلامحسین},
title = {بررسی اثرات جهت و درجه شیب بر کیفیت خاک در جنوب شرق مشهد},
journal = {پژوهش های حفاظت آب و خاک},
year = {2016},
volume = {23},
number = {2},
month = {July},
issn = {2322-2069},
pages = {301--310},
numpages = {9},
keywords = {رس قابل پراکنش در آب، شاخص پایداری ساختمان خاک، شاخص کیفیت خاک},
}

[Download]

%0 Journal Article
%T بررسی اثرات جهت و درجه شیب بر کیفیت خاک در جنوب شرق مشهد
%A صوفی, محمدباقر
%A امامی, حجت
%A کریمی, علیرضا
%A حق نیا, غلامحسین
%J پژوهش های حفاظت آب و خاک
%@ 2322-2069
%D 2016

[Download]