مدعای محوری آن بخش از مناظرة مرو، که میان امام علی‌بن موسی‌الرضا علیه السلام و بزرگان دو دین مسیحیت و یهودیت رخ داد، انگارة «الوهیت حضرت عیسی علیه السلام» است. در این مناظره، امام علیه این مدعا سه دسته استدلال اقامه فرمودند: استدلال‌های مستقیمی در نفی الوهیت حضرت عیسی علیه السلام، استدلال‌هایی در اثباتِ نبوت ایشان و استدلال‌هایی در اثباتِ نبوت حضرت محمد صلی الله علیه السلام. هریک از این سه دسته، به‌مثابه پشتوانة دیگری در نقضِ «وضع» مناظره عمل می‌کند. مدعای جاثَلیق، به‌عنوان طرفِ نخست مناظره الوهیت حضرت عیسی علیه السلام است. امام علیه السلام «وضع» را تشخیص داده و با فراست، پس از طرح چند پرسش و پاسخ، ضمن نفی این انگاره، «وضع» را به «عیسی علیه السلام و محمد صلی الله علیه السلام پیامبر هستند» تغییر می‌دهند. این پژوهش به شیوة تحلیل محتوا، متکفل تحلیل استدلال‌های امام در این محورهاست. در این مناظره، به‌مقتضای بحث و درخواست طرفِ مناظره، ظرف استدلال‌های امام علیه السلام را استناد به «عقل» و «کتاب مقدس» تشکیل می‌دهد. ایشان با اقامة دو استدلال قیاسی، به نفی الوهیت مسیح علیه السلام می‌پردازند، آن‌گاه با استناد به چهار فراز از کتاب مقدس و یک استدلال عقلی، سه محور بعدی را اثبات می‌کنند. استنادهای امام علیه السلام با رجوع به ویرایش‌های مختلف کتاب مقدس بررسی شده و ضمن مشخص نمودن مواضعِ نقل‌قول‌ها، اختلاف‌های احتمالی تحلیل شده است.

کلمات کلیدی