واکنش تابعی یکی از مهم‌ترین برهم‌کنش‌های دشمنان طبیعی با طعمه یا میزبان‌ها است که اطلاعات مهمی درباره‌ی واکنش دشمن طبیعی به تغییر تراکم طعمه یا میزبان را نشان می‌دهد. تغییر کیفیت گیاه میزبان از طریق انجام عملیات کشاورزی مانند استفاده از کود و ارقام مختلف یک گیاه ممکن است واکنش تابعی دشمنان طبیعی را تحت تاثیر قرار دهد. زنبور پارازیتوئیدAphidius colemani Viereck (Hym., Braconidae) یکی از دشمنان طبیعی مهم در کنترل بیولوژیک شته‌ها می‌باشد. این زنبور، پارازیتوئید انفرادی و داخلی شته‌ها می‌باشد که به صورت کوینوبایونت رفتار می‌کند، بدین صورت که بعد از حمله به میزبان اجازه‌ی رشد به آن را می‌دهد. در این بررسی، تاثیر ارقام خیار (خسیب و کریم) کشت شده در نسبت‌های مختلف ورمی‌کمپوست: خاک (0 :100، 10 :90، 20 :80 و 30 :70 درصد حجمی) روی واکنش تابعی این زنبور نسبت به شته‌ی جالیز، (Hem., Aphididae) Aphis gossypii Glover مورد مطالعه قرار گرفت. شته‌ی جالیز به طور جداگانه روی تیمارهای مختلف به مدت سه نسل پرورش یافت.آزمایش‌ها در ظروف پتری شش سانتی‌متری حاوی دیسک برگی خیار در داخل اتاقک رشد با دمای 2 ± 25 درجه‌ی سلسیوس، رطوبت نسبی 5 ± 65 درصد و دوره‌ی نوری 16 ساعت روشنایی و 8 ساعت تاریکی انجام گرفت. تراکم‌های مختلف ( 2، 4، 6، 8، 10، 16 و 32) از پوره‌های سن دوم شته‌ی جالیز با قلم‌مو روی دیسک برگی خیار منتقل شد. سپس یک عدد زنبور ماده‌ی جفتگیری کرده با طول عمر کم‌تر از 24 ساعت به داخل هر ظرف رهاسازی گردید. هر تراکم در 10 تکرار انجام گرفت. پس از 24 ساعت زنبورها از داخل ظروف حذف شد و ظروف حاوی شته‌های پارازیته به اتاقک رشد منتقل گردید. تعداد شته‌های پارازیته در هر تیمار پس از ظهور شته‌های مومیایی شمارش و ثبت گردید. تجزیه‌ی داده‌های واکنش تابعی در دو مرحله با استفاده از نرم‌افزار SAS انجام گرفت. در مرحله‌ی اول برای تعیین نوع واکنش تابعی، ابتدا رگرسیون لجستیک نسبت میزبان‌های پارازیت شده به تراکم اولیه‌ی میزبان برآورد شد. در مرحله‌ی دوم با استفاده از رگرسیون غیرخطی پارامترهای قدرت جستجو (a) و زمان دست‌یابی (Th) محاسبه گردید. واکنش تابعی زنبور پارازیتوئید نسبت به تراکم‌های مختلف شته‌ی جالیز در همه‌ی تیمارهای مورد بررسی از نوع دوم به دست آمد. نسبت‌های مختلف ورمی‌کمپوست: خاک تاثیر متفاوتی روی پارامترهای واکنش تابعی زنبور ایجاد کرد. قدرت جستجوی A. colemani در نسبت‌های مختلف ورمی‌کمپوست در رقم خسیب بین 061/0 تا 216/0 و در رقم کریم بین 073/0 تا 694/0 بر ساعت متغیر بود. هم‌چنین، زمان دست-یابی آن در تیمارهای مختلف در رقم خسیب بین 265/2 تا 833/2 و در رقم کریم بین 347/2 تا 883/2 ساعت تخمین زده شد.

کلمات کلیدی