واسازی رویکردی در نظریه‌های ادبی است که پس از سخنرانی دریدا نخستین بار در سال 1966 مطرح شد. واسازان در فرایند خوانش یک متن برانند تا «جفت‌های متقابل»، که ریشه در تفکر «مرکزمحور» دارد، را واسازی کنند از این طریق «تعین‌ناپذیریِ» معنای متن آشکار می‌شود، تمامی‌تفسیرهایِ مختلف مورد توجه قرار می‌گیرد و معنای متن ادبی متکثر، نامتناهی، متعارض، متضاد و نامشخص می‌گردد. به علاوه، از این طریق عملکردهای پیچیدۀ ایدئولوژیکی متن آشکار می‌گردد. جالب توجه است که این رویکرد و نحوۀ تفکر در میان سبک‌های معماری نیز یافت می‌شود. پیتر آیزنمن، معمار آمریکایی، این مباحث فلسفی را وارد حوزه معماری کرد. از آنجایی که یک سازه در معماری نمودِ ذهنیت رایج و غالبِ روزگار خویش است، سازه‌هایی که با این ذهنیت طراحی می‌شوند حجم‌هایی را به ظهور می‌رسانند که دوگانگی، تناقض، بی ثباتی، تزلزل، ناپایداری، عدم تقارن و تناسب، عدم وضوح، ابهام، زشتی و عدم سودمندی به همان اندازۀ جفت‌های متقابلشان دیده می‌شوند زیرا هدف وارانه کردن یا واسازی کردنِ سلسله مراتبی است که همواره در متافیزیک غرب گروهی از تقابل‌ها «مرجّح» بودند و گروهی دیگر «نامرجّح». پیامد این شیوه رهایی از تعصبات، فرض‌های مسلم و ارزش‌های ثابتمان است که در ادبیات و معماریِ معاصر به‌عنوان جایگاه های منعکس‌کنندۀ تفکرانسان امروز جلوه می‌یابد.

کلمات کلیدی