محدودیت آب آبیاری در بهار برای کشت محصولات تابستانه چالشی است که کشاورزان در اکثر مناطق ایران از جمله استان خراسان شمالی با آن مواجه هستند. دلیل این مسئله، تداخل آبیاری در هنگام کاشت محصولات بهاره با یک یا دو نوبت آبیاری نهایی غلات که در مرحله بحرانی پر شدن دانه هستند، می باشد. به منظور امکان سنجی کشت ذرت و کلزا به روش تأخیری جهت رفع محدودیت آب، آزمایشی در مزرعه‌ای واقع در 10 کیلومتری غرب شهرستان شیروان در دو سال زراعی 93-1392 و 94-1393 اجرا گردید. آزمایش در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با شش تیمار و سه تکرار انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل چهار نسبت مختلف کشت مخلوط تأخیری کلزا و ذرت (سه ردیف کلزا + یک ردیف ذرت (3:1)، سه ردیف کلزا + دو ردیف ذرت (3:2)، چهار ردیف کلزا + دو ردیف ذرت (4:2) و شش ردیف کلزا + دو ردیف ذرت (6:2)) و همچنین کشت خالص کلزا و ذرت بود. نتایج نشان داد بیشترین عملکرد دانه کلزا در نسبت اختلاط 3:1 (به ترتیب 8/2126 کیلوگرم در هکتار) و بیشترین عملکرد دانه ذرت نیز در کشت خالص (6/6207 کیلوگرم در هکتار) و سپس به ترتیب در نسبت های 3:2 و 4:2 بود. در بین نسبت-های مختلف کشت مخلوط، کشت 3:1 و پس از آن 6:2 که دارای نسبت برابری زمین بالاتر از واحد بودند، بیشترین مقدار LER (به ترتیب 114/1 و 016/1) را به خود اختصاص دادند که نشان دهنده برتری کشت مخلوط می باشد. میزان آب مصرفی در کشت خالص کلزا 3750 متر مکعب در هکتار و در کشت خالص ذرت 9081 مترمکعب در هکتار بود. چنانچه ذرت پس از برداشت کلزا کشت گردد، کل آب مصرفی 12831 متر مکعب خواهد بود. در حالیکه کل آب مصرفی در کشت مخلوط کلزا و ذرت 10915 متر مکعب بود و مقدار 1916 متر مکعب در مصرف آب صرفه جویی شد.

کلمات کلیدی