انسان همواره مقیاس ها و ملاک هایی را در سنجش و ارزش‌گذاری پدیده‌‌ها ورفتارها به کار می‌بندد که تحت تآثیر عوامل گوناگون دستخوش تحول می‌گردد. ضمن ان که هرگونه رویارویی و تماس فرد با اطلاعات و پدیده‌های تازه، بسته به نوع پردازش و تعامل سیستم ادراکی او، موجب گونه‌ای تغییر در کلیه اندازه‌ها و ارزش‌های سابق وی می‌گردد؛ تا آنجا که می‌توان گفت همه نسبت‌های فرد، با مقیاس جدید بازخوانی و تصحیحمی‌شود.اما‌این جریان که در نوشتار حاضر به«نظام تصحیح نسبتها» نامبردار شده است،تا زمانیادامه می یابد. که مقیاس فرد با «حق» و «واقع» انطباق کامل یابد.البته‌این تحول و نسبیت تنها در نفس انسان تحقق می‌یابد، نه در واقع خارجی و معرفت دینی.‌ اصل تحول در نگرش و مقیاس ارزش‌گذاری آدمی، در معرفت‌شناسی و فلسفه اخلاق به اجمال طرح شده ولی غالباً در باب چگونگی این نظام معرفتی سخنی به میان نیامده است. این پژوهش ضمن واکاویدر مضامین آیات قرآن،ارکان و فرایندهایی‌برای این نظام استنتاج نموده و نشان می دهدکه این تحول راه خودرا، از دو مسیر افزاینده و کاهنده که راهبردهای رحمانی و شیطانی در آن تأثیرگذار است.طی می کند.

کلمات کلیدی