کشت برنج در ایران بیشتر به­صورت غرقاب با استفاده از ارقام برنج آبی بوده که در این روش کشت، آب و کود نیتروژن به مقدار زیادی مصرف می­شود. از سوی دیگر، سختی کار، همراه با هزینه­های بسیار زیاد آماده­سازی زمین، از معضلات کشت برنج در کشور به شمار می­رود. بنابراین برای ارزیابی روش­های مختلف کشت و با هدف صرفه­جویی در مصرف آب، کود نیتروژن و ارتقای بهره­وری آب در کشت برنج، آزمایشی به صورت کرت­های دوبار خرد شده در قالب طرح پایه بلوک­های کامل تصادفی در سه تکرار با استفاده از رقم جدید برنج به نام کشوری، در سال زراعی 1393 در معاونت موسسه تحقیقات برنج کشور (آمل) انجام شد. در این تحقیق فاکتور اصلی شامل دو روش کشت نشایی در بستر سنتی (گل­خراب شده) و هوازی (بدون گل­خرابی)، و فاکتور فرعی شامل چهار سطح آبیاری (70، 100، 130 درصد تبخیر از تشتک تبخیر کلاس A و آبیاری غرقابی) و فاکتور فرعی فرعی با چهار سطح نیتروژن (صفر، 80، 120 و 160 کیلوگرم در هکتار) بود. نتایج نشان داد که اثر روش کشت بر آب مصرفی و بهره­وری آب و اثر فاکتور آبیاری و نیتروژن بر آب مصرفی، بهره­وری آب، عملکرد و صفات مرتبط با عملکرد، از نظر آماری در سطح یک­ درصد معنی­دار بود. روش­ کشت هوازی موجب صرفه­جویی در مقدار آب مصرفی و افزایش بهره­وری آب به ترتیب به مقدار 95/27 و 11/29 درصد شد. به­علاوه عملکرد و بهره­وری آب، با افزایش مقدار مصرف کود نیتروژن، به­صورت معادله خطی افزایش یافت. با توجه به اثرات متقابل تیمارها، مصرف آب آبیاری معادل130 درصد تبخیر از تشتک تبخیر کلاس A و میزان کود مصرفی برابر با 120 کیلوگرم نیتروژن خالص از منبع اوره با داشتن عملکرد مطلوب و صرفه­جویی در مصرف آب و نیترو‍ژن به ترتیب به مقدار 9/8 درصد و 33 درصد، بهترین تیمار در این پژوهش شناخته شد.

کلمات کلیدی