دندروژئومورفولوژی با استفاده از درختان به عنوان آرشیوهای طبیعی یا شاهدان خاموش به بازسازی فرایندهای ژئومورفولوژیکی می‌پردازد. در ژئومورفولوژی رودخانه‌ای، فرایندهای جریانی بر مورفولوژی درختان درون بستر و حواشی رودخانه تاثیر گذاشته و سبب زخم‌خوردگی، کج شدگی، شکستگی ساقه و شاخه و بیرون‌زدگی ریشه یا حتی مدفون شدن بخشی از ساقه درخت در آبرفت می‌شوند. بازسازی این تغییرات و تعیین سن رخداد این فرایندها از طریق آنالیز حلقه‌های رشدی ساقه و‌ ریشه‌های بیرون‌زده درختان امکان‌پذیر است. هدف این تحقیق بازسازی فرایند فرسایش و آبرفت‌گذاری در حاشیه بستر رود نکا با استفاده از دندروژئومورفولوژی می‌باشد. بنابراین پس از بازدید منطقه و جمع¬آوری اطلاعات اولیه و تعیین موقعیت نمونه‌ها، تعداد 7 نمونه ریشه و51 نمونه ساقه از درختان سپیدار حاشیه و درون بستر رودخانه برداشت شد.پس از آماده‌سازی نمونه‌ها تعداد و عرض حلقه‌ها با استفاده از میز دیجیتالی LINTAB و برنامه نرم‌افزاری TSAPWIN با دقت 1:100 میلی متر شمارش و اندازه‌گیری شد و اولین سال‌ برون‌زدگی ریشه و سن پادگانه‌های آبرفتی بازسازی گردید. نتایج نشان داد که سیل سال‌های 2003، 1999،2008 و 1996 به ترتیب بیشترین نقش را در برون‌زدگی ریشه‌های این درختان داشته‌اند و از مجموع 7 نمونه ریشه، اولین سال برون‌زدگی ریشه در 3 مورد سال 2003، دو ریشه در سال 1999، یک ریشه در سال 2008 و یک ریشه در سال 1996 برونزد یافته است. همچنین از 51 نمونه گرفته شده جهت بازسازی پادگانه‌های آبرفتی، سن 34 نمونه در هماهنگی با سن پادگانه آبرفتی می‌باشد و تعداد 7 قطعه پادگانه بازسازی و تعیین سن شد که قدیمی‌ترین آنها 33 سال سن دارد. بنابراین نتایج نشان می‌دهد که استفاده از روش دندروژئومورفولوژی در این منطقه روش کارامدی برای بازسازی فرایندهای رودخانه‌ای است و علاوه بر رخداد سیلابی m3/sec2000 سال 1999 که بیشترین تاثیرات را در ژئومورفولوژی رودخانه داشته ، سیلاب‌های با دبی حدود m3/sec 300 نقش موثری را در ژئومورفولوژی این رود و تغییر فرایندهای فرسایشی و آبرفت گذاری رود دارند.

کلمات کلیدی