شانکر باکتریایی مرکبات، یکی از مخربترین بیماریهای محدود کننده مرکبات است که توسط باکتری Xanthomonas citri subsp. citri در نواحی مرکبات خیز ایجاد میشود. علائم این بیماری به صورت جوشهای آتشفشانی شکل و مرکز آب سوخته با هاله زرد رنگ ظاهر میشود. به منظور کنترل بیماری شانکر باکتریایی مرکبات از روشهای تلفیقی شامل بهداشت زراعی، ارقام مقاوم، استفاده از بادشکن، آنتیبیوتیک، باکتریکشهای مسی و کنترل پروانه مینوز مرکبات استفاده میگردد. امروزه آفتکشها به عنوان موثرترین روش در کنترل بیماریهای گیاهی معرفی شدهاند. اما افزایش آگاهی عمومی نسبت به مشکلات زیست محیطی مرتبط با کاربرد آفتکشها و آنتیبیویتکها منجر به جستجو برای یافتن ترکیبات با منشا طبیعی در مدیریت کنترل بیماریها شده است. کنترل بیولوژیک توسط اسانسهای گیاهی به عنوان جایگزین مناسب برای آفتکشها معرفی شده است، که سبب کاهش آلودگیهای زیستمحیطی میگردد. این ترکیبات طبیعی، به عنوان ترکیباتی ایمن با ویژگیهای باکتریکشی، قارچکشی و نماتد کشی بر علیه بیمارگرهای گیاهی استفاده می- شوند. با توجه به محدودیت منابع باکتریکش، وجود تنوع در ترکیبات اسانسها بسته به منطقه جغرافیایی و عدم اطلاع از ترکیب شیمیایی اسانسها، هدف از این پژوهش، بررسی اثر ضدباکتریایی اسانسهای Citrus aurantium ، C. aurantifolia و Fortunella sp. و ترکیبات عمده اسانسها شامل geranyl acetate ، linalyl acetate ، limonene ، trans-caryophllene ، linalool ، citronella ، citral ، α-terpineol و geraniol برعلیه باکتری XCC میباشد. ابتدا نمونههای برگی C. aurantium ، C. aurantifolia و Fortunella sp. در سال 1393 جمعآوری گردید. اسانس گیری توسط دستگاه کلونجر و از روش تقطیر با آب انجام شد. به منظور شناسایی ترکیبات اسانس از دستگاه GC-MS استفاده شد. همچنین از روش نشت در دیسک برای ارزیابی اولیه اثر ضدباکتریایی اسانسها و ترکیبات آنها بر علیه باکتری XCC استفاده شد. سپس MIC و MBC آنها توسط روش میکرودیلوشن و مارکرودیلوشن تعیین گردید. ترکیبات اصلی اسانس C. aurantifolia شامل limonene ( %17 / 46 ،) geraniol ( %84 / 9 ،) geranyl acetate ( %25 / 9 ،) linalool ( %67 / 5 ،) citral ( %21 / 5 ،) citronella ( %36 / 4( و trans-caryophyllene ( %86 / 3( بودند. براساس نتایج بدست آمده، linalyl acetate ( %65 / 43 ،) linalool ( %89 / 25 ( و α-terpineol ( %56 / 9( ترکیبات اصلی اسانس C. aurantium بودند. براساس نتایج بدست آمده از این آزمایش اسانسهای C. aurantium ، C. aurantifolia و ترکیبات citral ، linalool ، citronella ، geraniol ، α-terpineol و linalyl acetate دارای اثر ضدباکتریایی برعلیه باکتری عامل شانکر بودند. در این بررسی اسانس C. aurantifolia و ترکیب citral به ترتیب با میانگین 15 و 67 / 16 میلی متر هاله بازدارنده بیشترین فعالیت ضدباکتریایی از خود نشان دادند. همچنین در این پژوهش کمترین میزان MIC در بین اسانسها و ترکیبات مربوط به اسانس C. aurantifolia و ترکیب citral به ترتیب با میزان 5 / 0 میلی گرم بر میلیلیتر و 375 / 0 میلی گرم بر میلیلیتر میباشد

کلمات کلیدی