زیارت معصومین (علیهم‌السلام) در باور مذهبی ایرانیان جایگاه برجسته­ ای دارد و در پژوهش‌های انجام‌گرفته حضور میلیون­ها زائر در مشهد دیده شده است. اما اغلب تحقیقات دربارۀ اقدام به سفر زیارتی است. این نوشتار به بررسی «نرفتن به سفر زیارتی» پرداخته ­است، با این سؤال محوری که چرا عده ای از مردم ­مشهد به کربلا سفر نمی­کنند. روش مورد استفاده «رویش نظریه» است. یافتۀ بررسی این است که آنان­ که برای زیارت به عراق نمی­ روند، یا با مانعی مواجهند یا انگیزه­ای برای آن ندارند. موانع در یک مقولة مرکزی «ناداری وبی‌تحملی» خلاصه می­ شود. موانعی که از جنس «ناداری» هستند، نداشتن زمان، پول و همسفرِ همدل است و موانعی که از جنس «بی­ تحملی»هستند، راهِ دورِ سفر، فشردگیِ برنامه، تمیزنبودنِ اماکن ­اقامتی، تغذیه­ ای و ناامنی است. فقدان انگیزه نیز در مقولۀ مرکزی «دل ­مشغولی­ های دیگر­ ­و ­بی­ اشتیاقی» خلاصه می­شود که زیرمجموعۀ آن غلبۀ انگیز­ۀ سیاحت، عدم اولویت تخصیص بودجه، اکتفا به زیارت حضرت رضا، یکسان­ انگاریِ زیارت از راه ­دور و نزدیک و نداشتنِ شوقِ ­زیارت ­امام‌حسین (ع) است. پیشنهاد پژوهشی مقاله بررسی این موضوع و نیز «سفرنکردن به مشهد» در سایر مناطق ایران است.

کلمات کلیدی