به منظور بررسی اثرات زمان‌های کاشت بهاره، تابستانه و پاییزه و نیز مدیریت آبیاری و استفاده از گیاهان پوششی، بر ویژگی¬های رشد و عملکرد گیاه دارویی زعفران (Crocus sativus L.) آزمایشی در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در سال‌های زراعی 89-1388 و 90-1389، به صورت کرت¬های دوبار خرد شده در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. فاکتورهای آزمایشی عبارت بودند از: تاریخ کاشت بهاره، تابستانه و پاییزه زعفران به عنوان فاکتور اصلی (اول خرداد ماه، اول مرداد ماه و اول مهر ماه)، مدیریت آبیاری به عنوان فاکتور فرعی (انجام آبیاری و عدم انجام آبیاری پس از هر تاریخ کاشت) و کاربرد گیاهان همراه در سال دوم آزمایش به عنوان فاکتور فرعی فرعی [شبدر ایرانی (Trifolium resopinatum L.)، خلر (Lathyrus sativus L.) و شاهد]. نتایج نشان داد که با تأخیر در کاشت بنه‌ها از اول خرداد به اول مهر، شاخص‌های کمی زعفران به طور قابل ملاحظه¬ای کاهش پیدا کرد و شدت کاهش در سال دوم آزمایش به مراتب بیشتر بود. بیشترین عملکرد گل در تاریخ کاشت مرداد ماه (به ترتیب 28 و 98 کیلوگرم در هکتار برای سال‌های اول و دوم آزمایش) و کمترین آن در تاریخ کاشت مهر ماه (به ترتیب 18 و 34 کیلوگرم در هکتار برای سال‌های اول و دوم آزمایش) به دست آمد. کاشت زعفران در تاریخ اول مرداد ماه موجب بهبود سرعت گل‌دهی و کاهش نسبی سرعت ظهور برگ گردید. عدم آبیاری پس از کاشت باعث افزایش شاخص‌های کمی زعفران شد؛ به طوری¬که عملکرد گل در تیمار انجام آبیاری پس از کاشت در سال اول نه و در سال دوم 43 کیلوگرم در هکتار و برای تیمار عدم انجام آبیاری در سال‌های اول و دوم به ترتیب 37 و 78 کیلوگرم در هکتار بود. بیشترین تعداد گل در هکتار (480000 گل در هکتار) و نیز بیشترین درصد بنه‌های گل¬دهنده (100 درصد) در سال دوم آزمایش و در تیمار تاریخ کاشت خرداد ماه و عدم انجام آبیاری پس از کاشت به دست آمد. کاربرد گیاهان پوششی به خصوص خلر تا حدودی باعث بهبود ویژگی‌های رشد و عملکرد زعفران گردید؛ به طوری¬که استفاده از این گیاه پوششی، عملکرد گل و کلاله را در مقایسه با شاهد حدود دو درصد افزایش داد. همچنین بیشترین سرعت گل‌دهی و کمترین سرعت ظهور برگ در تیمارهای تاریخ کاشت خرداد ماه، عدم انجام آبیاری پس از کاشت و کاربرد گیاه پوششی خلر مشاهده شد.

کلمات کلیدی