تنوع قومی پدیده ای جهانی بوده و قوم گرایی و خواست ها و تنش ها ناشی از آن نیز جهانی محسوب می شود.کشور ایران نیز از این قضیه مستثنی نیست، و تعدد و تنوع قومی در آن به گونه ای است که می توان جامعه پلی اتنیک یا کثیرالاقوام را بر آن اطلاق نمود .گوناگونی و تنوع قومی در ایران موجب گردیده که حفظ انسجام ملی به یک موضوع مهم برای حکومت های مرکزی تبدیل گردد . قوم بلوچ نیز یکی از اقوام بومی ایران محسوب شده که در ناحیه ای مشتمل بر جنوب شرقی ایران، جنوب غربی افغانستان و غرب پاکستان استقرار دارند . هر چند این قوم در طول تاریخ در نضج و شکوفایی تمدن ایرانی سهیم بوده و در مقاطع تاریخی از کیان مملکت و تمامیت آن دفاع کرده اند؛ اما به رغم همزیستی و همدلی و ایثارها، در مقاطعی از تاریخ کشور، این همزیستی به چالش کشیده شده و مناسبات بین دولت و قوم، تبدیل به منازعه و کشمکش گردیده است . لذا بررسی علل وعوامل وحدت یا تفرق قوم بلوچ با مردم ایران و شناخت نیروهای همگرایی و واگرایی می تواند از اهمیت برخوردار باشد. در این نوشتار که با ماهیت توصیفی و تحلیلی و با استناد به منابع معتبر اعم از کتب، مقالات و ... نگارش شده سعی بر آن است تا عواملی را که در جهت همبستگی و واگرایی قومی بلوچ با ملت ایران نقش دارند را مورد بررسی و واکاوی قرار دهیم. در نهایت نتیجه این مطالعه نشان داد از جمله عواملی که موجب همبستگی قوم بلوچ با سایر ملت ایران می شود را می توان به: زبان فارسی، آداب سنن و اعتقادات و باورها، شعر، موسیقی، اسطوره ها و حماسه ها و نمادها، دین اسلام، توسعه یافته بودن بلوچ های ایران در مقایسه با پاکستان و افغانستان، اشاره کرد. و از میان عواملی که موجب واگرایی قوم بلوچ با سایر ملت ایران شده است:می توان به موقعیت جغرافیایی، بلوچ های پاکستان، دخالت های بین المللی، ساختار طایفه ای قوم بلوچ، نقش نخبگان مذهبی و مولوی ها، وهابیت و اندیشه های بنیاد گرایی و جنبش دیوبندی، عدم توسعه و نبود زیر ساخت های ارتباطی مناسب، سیاست های حکومت مرکزی و عدم استفاده از ظرفیت های قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، فناوری اطلاعات، واگرایی از قانون و حکومت مرکزی اشاره کرد.

کلمات کلیدی